Słownik skrótów i terminów częściej występujących w tekście 261
TOZ (Towarzystwo Ochrony Zdrowia Ludności Żydowskiej w Polsce) – organizacja założona w 1922 r., zajmująca się profilaktyką zdrowotną. W getcie było podstawową instytucją koordynującą społeczną służbę zdrowia. Stawiała sobie za cel krzewienie idei profilaktyki higieny, edukacji medycznej, lecznictwa publicznego i opieki nad dziećmi.
Volksdeutsch, Folksdojcz (od niem. Volksdeutcher, etniczny Niemiec) – w czasie II wojny światowej określenie osób, które mieszkały poza terytorium Rzeszy i podpisały niemiecką listę narodowościową – volkslistę.
Wydział Ziomkostw – jeden z wydziałów podlegających Sekcji Opieki nad Uchodźcami i Pogorzelcami, wyłonionej przez Komisję Koordynacyjną ŻSS. Zajmował się rejestracją nowo przybyłych, przydzielał kwatery prywatne, dostarczał żywność, zajmował się pomocą lekarską. Wydział ten wyłonił Centralną Komisję Uchodźców, która zajmowała się m.in. pomocą w znalezieniu pracy i zarobku dla przesiedleńców.
Żydowska Samopomoc Społeczna (ŻSS) – oficjalna organizacja pomocy społecznej (nazwa ŻSS była używana od lutego 1940 r., a formalnie została przyjęta 29 maja 1940 r.), której zalążki powstały we wrześniu 1939 r., w Warszawie, w postaci Komisji Koordynacyjnej Organizacji Społecznych i Opiekuńczych (KK), początkowo działająca wspólnie ze Stołecznym Komitetem Samopomocy Społecznej. Na początku 1940 r. KK z organizacji o zasięgu lokalnym (Warszawa i okolice) została przekształcona w działającą w całym Generalnym Gubernatorstwie. Prezesem ŻSS był Michał Weichert (do lipca 1944 r.). Pod szyldem ŻSS działały różne organizacje społeczne i kulturalne, m.in. Centos, TOZ, ORT. Lokalne jednostki ŻSS zajmowały się tworzeniem i zaopatrzeniem schronisk dla uchodźców, sierocińców, domów starców, kuchni ludowych, rozdzielały produkty żywnościowe.
Słownictwo związane ze świętami i obrzędami żydowskimi
Aron ha-kodesz – szafa stojąca przy wschodniej ścianie synagogi. Przechowuje się w niej zwoje Tory. Zazwyczaj jest bogato zdobiona, z elementami architektonicznymi.
Bet ha-midrasz (hebr. dom nauki) – miejsce studiowania tekstów religijnych, często także miejsce modlitwy.
Chanuka – święto obchodzone 25. dnia miesiąca kislew (w grudniu) dla upamiętnienia zwycięstwa Judy Machabeusza nad Antiochem IV Epifanesem i ponownego wyświęcenia Świątyni w Jerozolimie w 164 r. p.n.e. Z powstaniem święta wiąże się wiele legend, niektóre z nich związane są z cudami, które miały mieć wówczas miejsce.
Cheder – prywatna lub będąca własnością organizacji społecznej szkoła realna, w której prowadzono nauczanie na poziomie elementarnym, przygotowywano do nauki w jesziwie bądź do podjęcia samodzielnego życia naukowego oraz do nauki zawodu.
Filakterie – zob. tefilin.
Haman – najwyższy urzędnik króla Ahaswerusa, którego celem było wymordowanie wszystkich Żydów w Persji. W przenośni morderca Żydów.
Jamim Noraim (Straszne Dni) – dni pomiędzy Rosz ha-Szana a Jom Kipur, pierwsze 10 dni miesiąca tiszri, poświęcone modlitwie i wyrażaniu żalu za popełnione grzechy.
