30 Rejencja Inowrocław (Regierungsbezirk Hohensalza) [5]
ręcznie z drewna, aron ha-kodesz, który zajmował prawie całą ścianę wschodnią, i inne zabytki, jak mosiężne blachy, uformowane ręcznie, parochet i kaporet wyhaftowane złotem, które wedle tradycji, były podarkiem pewnego Persa dla gminy, wielki mosiężny podwieszany świecznik, pochodzący ze starych, polskich czasów. Poza tym szereg starych przedmiotów rytualnych i zabytków. W przedsionku znajdowała się stara kuna, która służyła jako kara dla żyd[owskich] przestępców religijnych. Rzeczy zabytkowe zostały w tym czasie przeznaczone dla uniwersytetu w Jerozolimie. Według legendy, która krążyła między Żydami, miała ona błogosławieństwo starych miejscowych rabinów, jak Midrasz Rechowa, Fajwl Grude68itd., aby w synagodze nie było żadnego pożaru. I naprawdę, pomimo szeregu wielkich pożarów w ostatnich dwudziestu latach synagoga pozostała cała.
W poniedziałek 4/9 [19] 39 przybyli uchodźcy z Płocka i z okolicy z drugiej strony Wisły. Miasto zostało zalane bezdomnymi, którymi zaopiekowała się gmina żydowska. Przez miejscowego rabina i rabinów z Rypina i Płocka utworzona została kuchnia dla uchodźców.
W szabat, 9/9, miało miejsce pierwsze bombardowanie z kilkoma pierwszymi ofiarami ludzkimi. Warto zauważyć, [2] że podczas wszystkich wydarzeń militarnych nie stacjonowało u nas w ogóle wojsko polskie. By nie zbierano się w większe grupy nakazano, aby w Rosz ha-Szana minjany zbierały się po domach i tam się modlono. W piątek 15/9 drugiego dnia Rosz ha-Szana miasto zostało zbombardowane dwukrotnie w przeciągu około 6 godzin. Zniszczony został cały żydowski kwartał mieszkaniowy w centrum miasta, zginęła większa liczba Żydów, między nimi rodzina Rotblit, która przybyła w gościnę do rodziców z E[rec] I[srael]. Żywcem spaliła się pani Szejna Bluma Wolman, która została zasypana do połowy przez zapadające się mieszkanie. Gdy nie można było jej oswobodzić, pożegnała się ze swym mężem i jedynym synem, którzy na jej żądanie musieli opuścić to miejsce, by nie zginąć wraz z nią. W Szabat Tszuwa69 rabini nakazali ludności żydowskiej w ich obecności wydostać spod ruin pomordowane ofiary. Tego samego dnia w południe miasto zostało gwałtownie zbombardowane i znowu zniszczony został nowy kwartał żydowski, i ponownie padło wiele ofiar. W niedzielę 17/9 zaraz nad ranem przybyły pierwsze n[iemieckie] oddziały wojskowe – i na ich znak odbyło się ostatnie i najsilniejsze bombardowanie około 6 godziny, podczas którego padło ponad 100 żydowskich ofiar, między nimi całe rodziny i zniszczone zostało 2/3 budynków miasta (prawie wszystkie żydowskie). Po drugiej po południu miasto zostało zajęte przez wojsko niemieckie.
W poniedziałek 18/9 wszyscy mieszkańcy wzięci zostali z mieszkań na roboty. Między nimi znalazł się także rabin płocki i dwóch księży, którzy musieli stać i zamiatać ulice.
