Prowincja Prusy Wschodnie (Provinz Ostpreussen) [26] 129
Dom Starców82i Dom Sierot. Fundusze na utrzymanie tych instytucji Rada Żydowska czerpała przeważnie z potrąceń od zarobków robotników pracujących na placówkach oraz z subsydiów od Jointu i Centosu.
Jednym z ważniejszych czynów Rady Żydowskiej było utworzenie kooperatyw rzemieślniczych i kursów oraz sklepów zaopatrzenia w artykuły pierwszej potrzeby, gdyż Żydom wzbronione było wychodzenie na rynek i do sklepów aryjskich i kupowanie bezpośrednio od wieśniaków. Dzięki tym instytucjom znaczna część ludności żyd[owskiej] znalazła zatrudnienie. Młodzież zaś garnęła [13] się do nauki rzemiosła na kursach przy kooperatywach i tym samym wolna była od przymusowej pracy.
Oprócz Rady Żydowskiej na terenie dzielnicy żyd[owskiej] od końca 1940 r. istniał nielegalnie Komitet Pomocy najbiedniejszej ludności. Wzrastająca coraz więcej nędza wśród ludności żydowskiej spowodowała, że kilku b[yłych] działaczy społecznych, radnych itp., ludzi dobrej woli i zasługujących na zaufanie wśród ludności żydowskiej, utworzyło K[omitet] P[omocy]. Rada Żydowska wiedziała o istnieniu i pracy tej instytucji, sama bowiem prócz prowadzenia kuchni nie była w stanie udzielać pomocy charytatywnej. Komitet Pomocy z zebranych w każdym dniu minimalnych składek udzielał pomocy najbiedniejszej ludności, w myśl zasady: co zebrano – rozdano. Stosunek Rady Żydowskiej do Komitetu Pomocy był lojalny, ludność zaś odniosła się do Komitetu Pomocy z wielkim zaufaniem, nie kontrolując nawet jego działalności. Komitet Pomocy istniał do czasu wysiedlenia Żydów z miasta. [14] Jednym z ważniejszych resortów Rady Żydowskiej był Wydział Pracy. Rada Żydowska miała za obowiązek dostarczanie codziennie większej ilości Żydów do przymusowej pracy. Każdy bezrobotny Żyd – tak mężczyzna, jak i kobieta – obowiązany był kilka dni w tygodniu pracować bezpłatnie na rzecz władz.
Poza tym istniały również kadry płatnych robotników, którym ok. 50% zarobków potrącano na rzecz Magistratu i Rady Żydowskiej. Zupełnie wykwalifikowani robotnicy i rzemieślnicy znaleźli zatrudnienie w wyżej wspomnianych kooperatywach, pracujących po większej części dla Władz. Indywidualna praca we wszystkich gałęziach była Żydom zupełnie zabroniona.
W miarę zamykania dzielnicy żyd[owskiej] Rada Żydowska otworzyła przy szpitalu własną aptekę, ambulatorium dla przychodnich i oddział Poczty niemieckiej dla przyjmowania i doręczania listów i przekazów pieniężnych.
Już od początku zajęcia miasta przez Niemców życie religijne Żydów zamarło. [15] Gmina wyznaniowa została rozwiązana, rabina83prześladowano, biorąc go kilkakrotnie na roboty, co spowodowało jego wyjazd na Kresy Wschodnie. Rodały z bóżnicy i synagogi zostały przez poszczególne osoby prywatne zabrane. Z biegiem czasu władze niemieckie uporządkowały dzielnicę żyd[owską] w ten spo-
