XVI Wstęp w październiku 1939 r. zamierzano przystąpić do realizacji tzw. operacji „Nisko”, która polegała na koncentracji Żydów ze wszystkich terytoriów wcielonych do Rzeszy na terenie Niska w dolinie Sanu, w specjalnie utworzonym tam obozie. Autorem tego projektu był SS-Obersturmführer Adolf Eichmann, zajmujący się do tej pory sprawami żydowskimi w Wiedniu. Przesiedleń zamierzano dokonać prawdopodobnie w lutym 1940 r. Z wielu przyczyn planów tych nie udało się zrealizować. Generalne Gubernatorstwo nie było w stanie przyjąć takiej liczby ludności. Przesiedlenia utrudniała też akcja osiedlania na terenach wcielonych volksdeutschów z Wołynia i krajów nadbałtyckich. W marcu 1940 r. zrezygnowano ostatecznie z idei „rezerwatu żydowskiego”. Część żydowskich mieszkańców Pomorza trafiła, poza terenami GG, do rejencji ciechanowskiej. Byli to Żydzi z Brodnicy, Chojnic, Gdyni, Gniewkowa, Jabłonowa, Lubawy i Lidzbarka. Zostali oni rozmieszczeni w 5 miejscowościach: Kluczbork – 91 osób, Radzanów – 77 osób, Straszewo – 18 osób, Strzegowo – 103 osoby, Zieluń – 15 osób5. Pod koniec 1940 r. w Gdańsku mieszkało wciąż ok. 650 Żydów, których stłoczono w prowizorycznym getcie utworzonym w starym spichrzu przy ul. Mysiej 7 (obecnie ul. Owsiana). W październiku 1941 r. ogłoszono zarządzenie, zgodnie z którym wszyscy gdańscy Żydzi zostali zmuszeni do noszenia gwiazdy Dawida. Wreszcie w lutym 1941 r. rozpoczęły się wywózki mieszkańców getta, które trwały do lipca 1943 r. W ich wyniku większość gdańskich Żydów (ok. 575 osób) wywieziono do getta warszawskiego bądź do obozów koncentracyjnych Auschwitz i Theresienstadt. Końca wojny doczekało zaledwie 22 gdańskich Żydów, więzionych wciąż w getcie przy ul. Mysiej. Żydzi z Pomorza trafiali też do obozów pracy i obozów koncentracyjnych, z których największy był obóz Stutthof. Pierwsi więźniowie żydowscy trafili tam 17 września 1939 r. Byli to głównie Żydzi gdańscy. W późniejszym okresie trafiali tu głównie Żydzi z Białostocczyzny. W okresie największego napływu więźniów żydowskich, między czerwcem a październikiem 1944 r., do obozu przetransportowano ponad
47 tys. osób. Spośród 50 tys. Żydów, którzy przeszli przez obóz w Stutthofie. zginęło ponad 35 tys.6
Ogółem w czasie II wojny światowej zginęło 30 tys. Żydów zamieszkujących ziemie przedwojennego województwa pomorskiego.
Rejencja ciechanowska
Rejencja ciechanowska (Regierungsbezirk Zichenau) została utworzona z ziem północnego Mazowsza. W jej skład weszło 9 powiatów dawnego województwa warszawskiego: ciechanowski, makowski, mławski, płocki, płoński, przasnyski i sier-
