Dystrykt lubelski [33] 99
33.
25.01.1942, Sosnowica k. Parczewa. Hanka [Wermus], List z 25.01.1942 r. do N.N. (Warszawa-getto). List dotyczący pracy autorki w gospodarstwie rolnym u sołtysa (opis warunków życia)
[1] 25 I [19]42 Sosnowica k. Parczewa
Drogie dziewczynki!
Trochę jestem „świnią”, że od wyjazdu nic nie pisałam. Ale wyjechałam z zamiarem polepszenia sobie bytu i wówczas chciałam napisać, aż ułożę sobie jakoś życie. Lecz już nowy rok nadszedł, a ja ciągle jesz[cze] aa[...]aa od „świń” i na tym stanowisku bb[...]bb, który nie wiadomo kie[dy] nadejdzie.Tymczasem [?] piszę po tak długim okresie przerwy bb[...]bb w ciągu tego czasu duże zmiany. Ch[ociaż] sądzę aa[...]aa szczegóły już znacie, napiszę aa[...]aa [do]kładnie o wszystkim. Przede wszystkim wyjaśnię Wam, gdzie się znajduje Sosnowica. Położona jest 20 km za Parczewem (to Wam dużo nie tłumaczy), ale na mapie jest oznaczona. Jest to wieś, ale przez „tubylców” nazywana miasteczkiem, gdyż, wyobraźcie sobie, znajduje się tu urząd pocztowy, apteka, lekarz [2], felczer, posterunek policji i 2 sklepy (spółdzielna ukraińska i polska). Oczywiście, że nazwanie Sosnowicy miasteczkiem wydało mi się z początku śmiesznym, ale po miesiącach pobytu przekonałam się, że istnieją jeszcze bardziej „zapadłe dziury” i w odniesieniu bb[...]bb Sosnowicę nazywać miasteczkiem. Zamieszkana jest po części przez Ukraińców, po części przez Polaków. Znajduje się także kilkadziesiąt rodzin żydowskich155 i a[...]a. Żydzi tutejsi aa[...]aa. Piorunują na ty[ch, którzy] ośmielają się rozpalić ogień w sobotę czy też porąbać drzewo. Jedynie wyjątek ze swoich zasad czynią, kiedy chodzi o pieniądze, mianowicie wolno je brać, ale „broń Boże” dawać czy zwracać długi156. Poza tym nie mogą się uskarżać na brak potomstwa, które (dziwne co prawda) wyglądem swoim [3] raczej przypomina dzieci ukraińskie jak żydowskie.
Często pytają mnie, czym sobie Sosnowica zasłużyła, że ja się tu wybrałam. Trudno mi na to odpowiedzieć. Po prostu przypadek. Mieszka tu znajoma naszej sąsiadki ze Śliskiej. Tak samo mogłam wybrać inny pipidówek albo Kozią Wólkę. Może byłoby mi w niej lepiej, a może gorzej. Nie zastanawiam się zresztą nad tym a[...]a i tak „manna” nie spada z nieba; wszędzie trzeba ciężko pracować albo kombinować, czego ja okropnie nie znoszę i zresztą nie potrafię.
