Słownik terminów 669
rze włączonym do III Rzeszy i w Kraju Warty Żydzi nosili naszyte na ubrania żółte gwiazdy.
Organizacja Rozwoju Twórczości Ludności Żydowskiej w Polsce, ORT – organizacja, której celem było rozwijanie wykwalifikowanego rzemiosła i rolnictwa wśród Żydów przez szkolenia zawodowe, zakładanie spółdzielni, zaopatrywanie w narzędzia. Działała od 1880 r. w Rosji. W 1924 r. otwarto biuro w Warszawie. ORT funkcjonowała w Polsce również po wojnie do 1967 r.
Ortskommandantur (niem.) – komendantura lokalna – jednostka administracyjna armii niemieckiej.
Parówka – potoczna nazwa narzuconych przez władze niemieckie przymusowych dezynfekcji przeprowadzanych w ramach walki z tyfusem. Polegały one na odkażeniu odzieży, kąpieli i przeglądzie, ewentualnie obcięciu włosów. W praktyce działanie takie miało niewielki wpływ na powstrzymanie epidemii tyfusu.
Placówki – miejsca, w których zatrudniano
Żydów do pracy poza gettem.
Poalej Syjon (hebr. Robotnik Syjonu) – ruch polityczny łączący ideologię syjonistyczną z socjalizmem, dążący do budowy socjalistycznego społeczeństwa żydowskiego w Palestynie. W 1906 r. powstała partia Poalej Syjon – w Polsce działała od 1918 do 1950 r.
policja żydowska – zob. Służba Porządkowa.
Polska Partia Socjalistyczna, PPS – partia polityczna o charakterze socjalistycznym i niepodległościowym, której działalność datuje się od 1892 r. W dwudziestoleciu międzywojennym jedna z najważniejszych partii polskiej sceny politycznej, działała również w czasie wojny w konspiracji.
Praca przymusowa – przymus pracy, wprowadzony przez Niemców w Generalnym Gubernatorstwie 26 października 1939 r., obejmował wszystkich Żydów pomiędzy 14. i 60. rokiem życia. Odpowiedzialnością za dostarczanie robotników Niemcy obarczyli rady żydowskie. Początkowo robotnicy żydowscy pracowali na tzw. placówkach, od lata 1940 r. też w obozach pracy. Od katorżniczych robót przymusowych można było się czasami wykupić, uiszczając specjalny podatek.
Przesiedleńcy – Żydzi zmuszeni do opuszczenia swojego miejsca zamieszkania i przeniesienia się do innego, konkretnie wskazanego miejsca.
Punkt – potoczna nazwa schroniska dla uchodźców i przesiedleńców. W momencie największego napływu uchodźców i przesiedleńców do getta warszawskiego, na wiosnę 1941 r. w getcie funkcjonowało 165 punktów i mieszkało w nich około 17 tys. osób. Z braku innych pomieszczeń punkty tworzono w synagogach, kinach czy mieszkaniach prywatnych. Były one nieustanne przeludnione i panowały w nich katastrofalne warunki sanitarne oraz bardzo wysoka śmiertelność.
Rada Żydowska (Judenrat) – organ administracji społeczności żydowskiej wprowadzony przez Niemców na początku okupacji. Do jego obowiązków należał nadzór nad wypełnianiem rozporządzeń niemieckich na terenie getta, w tym dostarczanie robotników do prac przymusowych. Rady żydowskie odpowiedzialne były też za zapewnienie porządku w getcie, pomoc społeczną, szkolnictwo i opiekę zdrowotną. Swoje zadania Rada Żydowska wypełniała przy pomocy bardzo rozbudowanej administracji, podlegała jej też żydowska Służba Porządkowa. Dla wielu mieszkańców getta Rada Żydowska była symbolem niemieckiej okupacji, w jej skład wchodzili jednak również działacze, którzy w ramach ograniczeń hitlerowskich starali się prowadzić jak najefektywniejszą polityką społeczną.
