268 Słownik terminów częściej występujących w tekście
nymi, ale także organami samorządu politycznego.
Poalej Syjon
(hebr. Robotnicy Syjonu) – ruch polityczny łączący ideologię syjonistyczną z socjalizmem, dążący do budowy socjalistycznego społeczeństwa żydowskiego w Palestynie. W 1906 r. powstała partia Poalej Syjon – w Polsce działała w latach 1918–1950.
Służba Porządkowa
(SP, Ordnungsdienst)
– policja żydowska powołana w Łodzi przez Mordechaja Chaima Rumkowskiego 28 lutego 1940 r. na polecenie niemieckiego prezydenta policji Johannesa Schäfera. Rozpoczęła swoją działalność 1 marca 1940 r. Jej komendantem został Leon Rozenblat.
Słownictwo związane ze świętami i obrzędami żydowskimi
Aron ha-kodesz
– szafa stojąca przy wschodniej ścianie synagogi. Przechowuje się w niej zwoje Tory. Zazwyczaj jest bogato zdobiona, z elementami architektonicznymi.
Bejt ha-midrasz
– (hebr. dom nauki) – miejsce studiowania tekstów religijnych, często także miejsce modlitwy.
Chanuka
– święto obchodzone 25. dnia miesiąca kislew (w grudniu) dla upamiętnienia zwycięstwa Judy Machabeusza nad Antiochem IV Epifanesem i ponownego wyświęcenia Świątyni w Jerozolimie w 164 r. p.n.e. Z powstaniem święta wiąże się wiele legend, niektóre z nich opowiadają o cudach mających jakoby wówczas miejsce.
Chasyd
– wyznawca chasydyzmu, żywego do dziś religijnego ruchu o podłożu mesjanistycznym, powstałego w połowie XVIII w. na Podolu.
Chazan
– kantor, często też prowadzący modlitwę w synagodze.
Cheder
– prywatna lub będąca własnością organizacji społecznej szkoła realna, w której prowadzono nauczanie na poziomie elementarnym, przygotowywano do nauki w jesziwie bądź do podjęcia samodzielnego życia naukowego oraz do nauki zawodu.
Chesed szel emet
(hebr. łaska prawdy; przenośnie: ostatnia posługa) – nazwa organizacji dobroczynnych zajmujących się grzebaniem zmarłych niemających krewnych, a także wspomaganiem ubogich w okresie żałoby.
Chewra kadisza
(aram. święte bractwo) – bractwo świadczące bezinteresownie ostatnią posługę wobec członków gminy.
Dajan
– (hebr. sędzia) – znawca żydowskiego Prawa, członek sądów rabinackich.
Gabaj
– funkcjonariusz synagogi, wybierany przez członków społeczności i pełniący funkcję administratora, zwany też szafarzem.
Haskala
(hebr. edukacja, nauczanie, oświecenie) – nurt w kulturze żydowskiej rozwijający się w Europie od lat osiemdziesiątych XVIII w., powstały pod wpływem głoszonych wówczas haseł oświeceniowych. Jej zwolennicy dążyli do nawiązania dialogu z nowożytną kulturą europejską i uczestnictwa w jej osiągnięciach. Pragnęli też unowocześnienia życia żydowskiego w jego społecznym, kulturowym i religijnym wymiarze.
Jidyszkajt
(żyd.) – żydowskość, kulturowo-
-językowa tożsamość żydowska.
Jom Kipur (hebr. Dzień Pojednania, Pokuty)
– dzień pokuty i postu, uznawany za najważ-
