112 Cwi Pryłucki. Wspomnienia (1905–1939) [1]
wydatki. Gdy przybyli do Warszawy, zatrudniłem ich jako stałych współpracowników i w ten sposób krąg literatów, którzy skupili się wokół „Momentu”, został wzmocniony.
Z Sz. An-skim poznałem się jeszcze w Petersburgu yprzed moim wyjazdem stamtądy. Ale napotkawszy go w Warszawie miałem przed sobą całkiem innego człowieka: nie tylko jego blond czupryna osiwiała, ale także cała jego ideologiczna postawa uległa przemianie.
W roku 1904, gdy przybył do Petersburga, zerwał już oficjalnie z zarządem głównym socjalistów-rewolucjonistów (SR)479w Genewie, przy powstaniu którego jego przyjaciel Chaim Żytłowski480i on [201] odgrywali znaczące role. (Oznaką tego, że rozstał się z tą organizacją był fakt, że carski reżim pozwolił mu na powrót do Rosji). Cały czas jednak żył atmosferą rewolucji, mimo iż Żytłowski i on zaczęli zbliżać się [w swojej ideologii] do żydowskiego ludu.
Powodem, dla którego rozstał się z eserami był, jak mówił, fakt, że eserzy po pogromie w Kiszyniowie481nie wystąpili z oficjalną odezwą do rosyjskiego narodu, aby przeciwdziałać pogromom na Żydach. Organizacja sądziła, że pogromy na Żydach są tylko oliwą dolewaną do ognia żydowskiej rewolucji.
Sz. An-ski nie tylko zbliżał się stopniowo do żydowskiego ludu, ale także ycałąy swoją porywczą naturą oddał się pracy społecznej na rzecz ludności żydowskiej.
Ten były rosyjski „narodnik” (człowiek ludu) stał się żydowskim „narodnikiem” i zaczął szukać w przeszłości wydarzeń, które mogłyby wzmocnić żydowską przyszłość.
4 października [19]40. Pozostawał w ścisłym kontakcie z [Żydowskim] Towarzystwem Historyczno-Etnograficznym w Petersburgu i z moskiewskim Kołem Badania Kultury Żydowskiej482. [202] Zaczął także podróżować w poszukiwaniu starych żydowskich pinkasów i innych historycznych dokumentów, a także przedmiotów, w których odbijał się żydowski styl, zarówno w postaci haftów, jak i ręcznych robótek, obiektów rytualnych takich jak parochety, sukienki na Torę, korony, świeczniki, jady, ybalsaminkiy i tym podobne. Spośród tych rzeczy dla muzeum żydowskiego wybierał tylko te najstarsze. XZbierał przy tym także materiały dotyczące żydowskiego folkloru. Spisał nawet makabryczną historię [zaczerpniętą] z żydowskiego folkloru w słynnym dziele „Dybuk”483, które stanowi swoiste misterium.X
XPodczas wojny światowej An-ski, dzięki swoim kontaktom, został działaczem Związku Ziemstw („Ziemskij Sojuz”), który organizował pomoc sanitarną dla rannych
