122 „Szwiw”, nr 5 z 06–07.1941 [4]
Tak jak w Księdze Lamentacji442, wierszu Jeremiasza443, tak jak w lamentacjach w pył obrócone społeczności, [tak] naród w poezji Bialika wyładował swój płacz i zdławiony jęk, swój protest przeciw przymuszającemu i zrobiło mu się lżej. Ból narodu zamienił się w poezję skargi.
{27},[64] Ciężkie doświadczenia naszego narodu zrodziły wielkie cnoty: „Z mocnego wyszła słodycz”444. Skarga z powodu katastrofy porusza serca do skruchy, do przebudowy życia, do zbudowania go na prawidłowych podstawach. Nieszczęście wprowadza braterstwo i przyjaźń między Żydami. Po prześladowaniach roku 1648445zajaśniał ogień chasydzkiej żarliwości religijnej, której celem było zbliżenie człowieka do człowieka oraz człowieka do Boga, która biedę i bogactwo oceniała po stanie ducha [a nie zasobności], która dążyła do praworządności, piękna i świętości. Po fali pogromów w latach osiemdziesiątych ubiegłego wieku i na początku XX wieku pojawił się ruch Chibat Cijon oraz syjonizm herzlowski i różne ruchy społeczne wśród Żydów. Poezja Bialika nie tylko uskarżała się nad pogromami. Poezja ta domagała się od Żydów męstwa, snuła sieci najszlachetniejszych uczuć narodu dla kraju ojców i piękna duchowego. Był on nie tylko tym, który się modli, lecz także heroldem głoszącym nową epokę, zapowiadającym narodowe wyzwolenie. Rozpalał on duchowe ognie w ojczyźnie i dodawał odwagi budowniczym. Niczym wierny kapitan miał [Bialik] czujne oko na horyzont, na nowe jutro. I zawsze pamiętał, gdzie jest wyjście, by nigdy nie poplątać przeszłości narodu. Duch jego głęboko zakorzeniony był w duchowej przeszłości narodu, z którego wydobywał niewyczerpane siły. W przeszłość narodu spoglądał jasnymi oczyma i opadały zasłony skrytej wielkiej mądrości. Jego wielka praca zbieracka na obszarze duchowej twórczości pokoleń, jego rozważania nad halachą i agadą, nad literaturą i kulturą narodową są odsłonięciem narodowej b[…]b, narodowych mądrości, odsłonięciem nie mniejszym aniżeli poezja.
W roku 1941 podczas wielkiego trzęsienia, które łamie podstawy ludzkiego życia i przekształca żydowską egzystencję w piekło bólu i poniżenia, duch Bialika jest mottem i pokrzepieniem, nasz okręt jest zakotwiczony w liczącej trzy tysiące lat przeszłości. Kierunkiem jest – Ojczyzna, narodowo-suwerenny byt. Naszym hymnem – żydowska ufność, wiara w człowieka. Naszym przewodnikiem – duch żydowski, który świeci niczym gwiazda w ciemnościach. Siłą napędu – żydowska witalność, niezłomna siła wytrwania.
{28},[65] J.D.
