XX Wstęp
cowników. O nich zaś nie wiemy nic. Można tylko z dużą dozą prawdopodobieństwa zakładać, że byli to jego koledzy redakcyjni z „Rozwagi”, bądź z innych czasopism, w których się udzielał.
Wedle Kermisha wznowione w styczniu 1943 r. czasopismo było prowokacją agentów gestapo, tzw. Trzynastki, na których czele stać miał niejaki Kalmanowicz29. Nie wiadomo, czy Kermish miał na myśli „Biuletyn Informacyjny Żagiew”, drugi z wchodzących do niniejszego tomu tytuł prasy tzw. asymilatorskiej. Według niego podobną agenturalną prowokacją miał być tajny „Biuletyn-Radio”, który pojawił się w szopie szczotkarzy30. O agenturalnej działalności środowiska skupionego wokół „Żagwi” wspomina w swej relacji m.in. Bronisław Frydman-Mirski31. W taki też sposób pisał o nich Cukierman. Ze względu na wagę jego wspomnień warto tę opinię zacytować: „W tym okresie [początek 1943 r.] Niemcy zorganizowali niby-podziemną grupę «Żagiew». Była to grupa zasymilowanych Żydów, którzy w latach 1941–1942 wydali kilka razy gazetę czy biuletyn; potem grupa ta zniknęła z horyzontu i pojawiła się ponownie na przełomie 1942 i 1943 roku. Ogłosiła się organizacją bojową i wypuszczała ulotki. Zaczęliśmy badać, kim są ci ludzie i okazało się, że jest to grupa inspirowana przez gestapo. Dostaliśmy w tej sprawie wiarygodne informacje z rejonu szczotkarzy, ale Rewizjoniści współpracowali z nimi”32. Opinia o „Żagwi” jako grupie agenturalnej podchwycona została przez historyków i badaczy. Bernard Mark wiedział co prawda, że w pierwszej połowie 1942 r. istniało pismo o tej nazwie wydawane przez środowisko byłych kombatantów i asymilatorów, ale nie zainteresował się nim do tego stopnia, by je opisać (wzmiankował o nim zaledwie w przypisie). Za to stosunkowo długi opis poświęcił kolaboranckiej wersji „Żagwi”, która miała działać na początku 1943 r.33W podobnym tonie „Żagiew” opisywał Tadeusz Bednarczyk,
