XX Wstęp
Lokal Związku, nazywany przez bywalców „Budą”, mieścił się przy ul. Tłomackie 13 w pobliżu Wielkiej Synagogi oraz jej Biblioteki i Instytutu Nauk Judaistycznych.
Składał się z pięciu pokoi i sali odczytowej. Miał siedem okien i balkon od frontu — widać było stamtąd ulice: Przejazd, Tłomackie, Nowolipie i Nalewki. Związek współdziałał ze środowiskami aktorów, polityków, artystów. W 1918 i 1919 roku młodzi plastycy żydowscy zorganizowali tu trzy wystawy swoich prac40 — przedsięwzięcia te były pierwszymi tego rodzaju w niepodległej Polsce. Bywali w jego siedzibie artyści, m.in.: Ber Horowitz41, Vincent Brauner42, Henryk Glicenstein43, Abraham Ostrzega, Izrael Tykociński44, Chaim Hanft, Jankiel Adler45, Artur Szyk46, Feliks
4. Wizyta Mojżesza Brodersona w ZLiDŻ, 1938. Od lewej: Zusman
Segalowicz, Mojżesz Broderson, Icyk Manger (fotografia ze zbiorów
Działu Dokumentacji ŻIH).
nr 18 i 19; 1948, nr 1–4, 9–11; B. Mark, „Literarisze Tribune” i Tłomackie 13, [w:] Księga wspomnień 1919–1939, red. W. Barcikowski, Warszawa 1960, s. 223–251.
40 J. Malinowski, Malarstwo i rzeźba Żydów polskich w XIX i XX wieku, Warszawa 2000, s. 166.
41 Ber Horowitz (1895–1941/1942) — poeta, pisarz, rysownik, tłumacz literatury polskiej na jęz. żydowski. Portretował m.in. przedstawicieli środowisk artystyczno–literackich. Część jego prac prezentowana była w lokalu ZLiDŻ.
42 Vincent (Icchok) Brauner (1887–1944) — malarz, grafik, metaloplastyk, scenograf. Związał się z Łodzią, był członkiem awangardowej grupy artystycznej „Jung Idysz”. Jego twórczość związana jest z symbolizmem i ekspresjonizmem. Podczas drugiej wojny światowej przebywał w getcie łódzkim. Zginął w Auschwitz.
43 Henryk (Henoch) Glicenstein (1870–1942) — rzeźbiarz, malarz, grafik. Szwagier S. Hirszenberga. Początkowo związany z Łodzią, od 1917 r. mieszkał we Włoszech, od 1928 r. w Chicago i Nowym Jorku. Artysta cieszył się międzynarodową sławą, był wielokrotnie nagradzany. Tworzył w nurcie realistycznym, później wypracował własny styl rzeźby monumentalnej. Rzeźbił postacie symboliczne, malował także portrety. Zginął w wypadku w Nowym Jorku.
44 Izrael Tykociński (1895–1942) — malarz i grafik związany z Warszawą. Malował ekspresjonistyczne pejzaże, martwe natury, portrety. Podczas drugiej wojny światowej przebywał w getcie warszawskim. Zginął w Treblince.
45 Jankiel Adler (1895–1949) — wybitny malarz, grafik, scenograf, krytyk sztuki. Członek grupy „Jung Idysz”, „Das Junge Rheinland” w Düsseldorfie. Mieszkał w Niemczech, Francji, od 1918 r. w Łodzi, w latach 1935–1937 w Warszawie. Uprawiał sztukę awangardową. Lata drugiej wojny światowej spędził we Francji i Anglii. Zmarł w Aldbourne koło Londynu.
46 Artur Szyk (1894–1951) — rysownik, ilustrator, karykaturzysta. Studiował w Paryżu i Krakowie.
