XL Wstęp
Po zakończeniu akcji władze okupacyjne utworzyły tzw. getto szczątkowe, które
miało status zbliżony do obozu pracy129. Rejon ulic: Smoczej, Gęsiej, Bonifraterskiej, Muranowskiej, Pokornej, Stawki, Dzikiej, Szczęśliwej, nazywano „gettem centralnym”. Mieszkali tam głównie pracownicy Judenratu oraz placówek, tj. miejsc pracy znajdujących się poza terenem getta. Poza nim, oddzielony wyludnionym obszarem, znalazł się teren szopów wraz z przydzielonymi im blokami mieszkalnymi.
W getcie opór cywilny ustąpił miejsca idei walki zbrojnej. W lipcu 1942 r. trzy
młodzieżowe chalucowe (pionierskie) organizacje130 utworzyły Żydowską Organizację Bojową. W październiku tego roku powstał Żydowski Komitet Narodowy. W jego skład weszły organizacje syjonistyczne i Polska Partia Robotnicza. „Oneg Szabat” włączono jako Komisję Archiwalną. 28 lipca powołano Komisję Koordynacyjną ŻKN i Powszechnego Żydowskiego Związku Robotniczego „Bund”; powstała Żydowska Organizacja Bojowa. 2 grudnia uchwalono statut ŻOB.
18 stycznia 1943 r. hitlerowcy podjęli kolejną akcję wysiedleńczą. Wobec zbrojnego oporu ŻOB akcja została przerwana.
Lichtensztejn brał udział w przygotowaniach do walki zbrojnej. Wraz z Ringelblumem kontaktowali się z członkami organizacji skoszarowanymi w szopie
szczotkarzy przy ul. Franciszkańskiej, pod pretekstem pobierania towarów z działu
aprowizacji, prowadzonego tam przez Szmuela Wintera131. Ringelblum i Wasser
wyszli z getta na tzw. stronę aryjską w lutym 1943 r. Wrócili w przeddzień wybuchu
powstania.
Losy Geli Seksztajn w czasie kilku miesięcy, jakie upłynęły od sierpnia 1942
r. do maja 1943, są właściwie nieznane. Ostatnim znakiem jej życia jest cytowany
już list z 22 września 1942 r. do Hirszela, jednego z kierowników szopu Bernharda
Hallmanna, z prośbą o przyznanie jej przydziału w szopie:
Jestem bodaj jedyną malarką — pisała apelując o zrozumienie — spośród wszystkich żydowskich malarzy i w ogóle żydowskich artystów, żydowskich twórców — ludzi sztuki, których już z nami nie ma. Sądzę, że naród żydowski w przyszłości nie powinien składać się wyłącznie z rzemieślników, jak: krawcy, szewcy, stolarze, lecz również z twórców i budowniczych kultury. Dlatego należy też ratować żydowskiego artystę, aby mógł później odtworzyć życie żydowskie za pomocą pióra i pędzla132.
129 Zob. R. Sakowska, Ludzie z dzielnicy zamkniętej..., op. cit., s. 207.
130 Ha–Szomer ha–Cair, Dror, Agudat ha–Noar ha–Iwri „Akiba”.
131 Szmuel Winter (1891–1943) — handlowiec, działacz społeczny. Współpracował z JIWO, znawca literatury żydowskiej. Podczas okupacji przebywał w getcie warszawskim. Był jednym z kierowników Zakładu Zaopatrzenia przy Radzie Żydowskiej. Współpracownik „Oneg Szabat”. Zginął podczas powstania
w getcie.
132 „Numerek życia” podczas trwania akcji likwidacyjnej w getcie był zaświadczeniem o zatrudnieniu w szopie (warsztacie niemieckim), zwalniającym od deportacji do niemieckiego ośrodka zagłady w Treblince. Zob. Dokumenty..., nr 9.
