Rada Gospodarcza
Po 1941, Warszawa-getto. Rada Gospodarcza Dzielnicy Żydowskiej w Warszawie,
Notatka dotycząca przepływu towarów i kapitałów między gettem a „stroną aryjską”
[1] RADA GOSPODARCZA521
DZIELNICY ŻYDOWSKIEJ
w Warszawie
Notatka niniejsza nie ma na celu odtworzenia bilansu handlowego, ani też płatniczego Dzielnicy Żydowskiej.
Już w czasach przedwojennych, kiedy wszystkie państwa prowadziły dokładną statystykę przywozu i wywozu, obliczenia ściśle wykazywały różnicę pomiędzy wartością ogólną przywozu i wartością wywozu, dochodzące okresami do 20 i więcej procent. W Dzielnicy Żydowskiej, gdzie niepodobna stworzyć urzędowej statystyki przywozu i wywozu, gdzie wytwórca żydowski boi się udzielać jakichkolwiek danych o swej wytwórczości, dla ustalenia rozmiarów i wartości importu i eksportu, należy posługiwać się raczej ankietą, wywiadem i oceną przybliżoną, dokonywaną przez ludzi miarodajnych dla danej branży.
Jest rzeczą notorycznie stwierdzoną, że urzędowy wywóz z Dzielnicy Żydowskiej,
tzw. eksport za pośrednictwem Transferstelle, stanowi zaledwie część eksportu
rzeczywistego522. Eksport pozatransferowy odbywa się w ten sposób, że odbiór
towaru następuje w Dzielnicy, po czym odbiorca (w tej liczbie instytucje urzędowe
– notował Czerniaków 14 stycznia, zob. Adama Czerniakowa dziennik..., s. 241. W 1940 r. Komisja Specjalna zajmowała się ściąganiem zaległości w opłatach składki gminnej (zob. Sprawozdanie tygodniowe Czerniakowa z 29 maja – 11 czerwca 1940 r., dok. 115). Skład Komisji i jej zadania zmieniały się zapewne w zależności od potrzeb.
521 Rada Gospodarcza powstała w lipcu 1941 r. z inicjatywy Transferstelle i bezpośrednio jej podlegała. Rada składała się z kierowników żydowskiego Związku Rzemieślników i kupców oraz z innych specjalistów gospodarczych; liczyła 12 osób, a przewodniczącym był Abraham Gepner. Jej zadaniem było podtrzymywanie kontaktów gospodarczych między gettem a „stroną aryjską”
oraz ożywianie działalności gospodarczej wewnątrz getta. Powstanie Rady Gospodarczej było konsekwencją nowego sposobu eksploatacji getta przez Niemców (zob. przyp. 261).
522 Winkler szacował wartość nieoficjalnego eksportu getta na 10 mln zł miesięcznie; [J. Winkler], Getto walczy z niewolą gospodarczą, w: Getto warszawskie. Życie codzienne, s. 347. Autor opracowania „Rok pod rządami komisarza...” określa wartość produkcji i eksportu getta na 30 mln zł
miesięcznie, z czego zdecydowana większość poza kontrolą Transferstelle (zob. dok. 29). Zob. też Getto warszawskie. Życie codzienne, dok. 36.
