[14] Spośród placówek niemieckich największą ilość robotników zatrudniały
– i to w sposób stały – formacje wojskowe (636 745 rob[otniko]-dni, z czego samo
tylko Okęcie 259 695 r[obotniko]-d[ni], następnie władze komunikacyjne i pocztowe
(471 719 r[obotniko]-d[ni]), SS i władze policyjne (381 145 r[obotniko]-d[ni]),
władze administracji ogólnej (267 396 r[obotniko]-d[ni]) (p[atrz] zał. nr VI).
Koszt robocizny w roku 1940 wyniósł ok. 2,2 miliona zł; uwzględniając jednak
wszystkich skierowanych do pracy (z pominięciem opłacanych przez same
placówki) przyjąć można, że licząc koszt dniówki roboczej na 5 zł (z powodu
godzin nadliczbowych), wartość dostarczanej przez Batalion robocizny wyniosła
ok. 10 milionów złotych.
G. Referat Ruchu
Administrowanie tak wielką ilością powołanych do pracy wymagał odpowiedniego
aparatu. Od maja 1940 r. odrębność biura przy ul. Twardej 6 (Dział robót
miejskich, bezpłatnych) straciła praktycznie swoje znaczenie wobec zatrudnienia
przez placówki niemieckie robotników płatnych i bezpłatnych. Z połączenia biura
ruchu oddziału robót miejskich z biurem robotników płatnych, powstał referat
ruchu. Referat przyjmował zamówienia na siły robocze i wykonywał je, przydzielając odpowiednią ilość robotników na placówki. Znaczną trudnością w pracy referatu była nieregularność w zgłaszaniu zapotrzebowania oraz całkowite uzależnienie ekspedycji od frekwencji powołanych. Referat nadzorował personel terenowy i desygnował poszczególnych funkcjonariuszów na odpowiednie placówki, kierował odprawą na punktach ekspedycyjnych za pośrednictwem rejonowych, sporządzał wykazy ekspedycji oraz listy płacy robotników, nie otrzymujących talonów.
Przy referacie istniało specjalne biuro rejestracji ruchu, zajmujące się sporządzaniem dziennych raportów, wykazujących ilość robotników, zatrudnionych na poszczególnych placówkach (do wewnętrznego użytku oraz dla władz nadzorczych), zestawień miesięcznych oraz statystycznych Biuro prowadziło ponadto kartotekę wszystkich placówek, kontrolę raportów terenowych i czynnościowych [15] (p[atrz] wzory nr nr 29, 30, 31).
Urzędujący przez cały dzień dyżurni obwodowi segregowali i wydawali odpracowane nakazy, przyjmowali raporty dzienne od personelu terenowego, stemplowali nakazy. U nich też mogli wszyscy robotnicy załatwiać sprawy, związane z wykonaniem obowiązku pracy przymusowej.
H. Referat Rzemieślników
Obok robotników niewykwalifi kowanych Batalion Pracy dostarczał na zamówienie
władz od samego początku również i rzemieślników-fachowców. Początkowo
liczba ich była niewielka i pobierali oni wynagrodzenie na równi z innymi
robotnikami. Od czerwca 1940 r., z powodu wzmożonego znacznie zapotrzebowania, liczba ich wzrosła gwałtownie, dochodząc w sierpniu do 450 ludzi dziennie.
