W wykonaniu zadania opieki nad obozowcami, Batalion Pracy umieścił
w większych obozach stałych delegatów, opiekujących się na miejscu obozowcami, ponadto skierowano do obozów 16 lekarzy z należycie zaopatrzonymi apteczkami724 oraz zorganizowano 12 delegacji objazdowych, które udały się do obozów z kocami, odzieżą, medykamentami, żywnością i przesyłkami od rodzin obozowców725. Poza delegacjami wysyłano do obozów, w miarę możności, transporty odzieży, bielizny i przesyłek indywidualnych, a nadto samochody dla sprowadzenia zwolnionych i chorych.
W okresie wzmożonej fali powrotów, sekcja obsługi powracających, w ścisłej
współpracy z magazynem Akcji Zbiórkowej, zajęła się przybyłymi z obozów
robotnikami. Każdy powracający kierowany był niezwłocznie do kwarantanny; nad
przybyłymi roztaczano opiekę lekarską (wydano 2475 skierowań do lekarzy Ambulatorium, 388 skierowań lekarzy do domu, 35 skierowań do szpitala), uzupełniono braki w odzieży, dożywiano przez pewien czas wyczerpanych, kierowano do płatnej pracy, umieszczano w punktach bezdomnych i przesiedlonych.
W zakresie pomocy dla rodzin obozowców, przez szereg tygodni korzystały
ze stałych zapomóg tygodniowych [24] 532 rodziny, na ogólną sumę wzwyż
42 tys. złotych726.
Celem rozszerzenia płaszczyzny pomocy dla obozowców i ich rodzin, Batalion
powołał do współpracy czynnik społeczny w postaci Koła Opieki nad Obozowcami,
które przejęło częściowo dział doraźnej pomocy (wydawanie obiadów, pomoc lekarska, dokonywanie wywiadów, kierowanie do dzielnic ŻTOS).
4. Poważnym osiągnięciem w dziedzinie obozów w 1940 r. była zgoda kompetentnych czynników, wyrażona w wyniku podejmowanych wielokrotnie wobec władz interwencji, na przeprowadzenie eksperymentu w postaci powierzenia Batalionowi w końcu listopada 1940 r. organizacji i całkowitego zarządu mających wówczas powstać 2-ch obozów.
Obozy te, tzw. „zimowe”, odróżniały się od poprzednich lepszym zakwaterowaniem
i wyżywieniem, płatną pracą i nieporównanie lepszymi stosunkami wewnątrz
obozu. Do obozów tych zaczęli napływać, po dłuższej przerwie, ochotnicy; ilość
osób, które miały wyjechać do obozów zimowych, została zmniejszona z 2 100 do
600 osób. Na czele obozów tych stali desygnowani przez Batalion Pracy kierownicy-Żydzi; straż pełnili funkcjonariusze Służby Porządkowej przy Radzie Żydowskiej
724 Ponieważ wolontariuszy-lekarzy do wyjazdów do obozów było bardzo mało, personel medyczny wskazywała warszawska Izba Lekarska. „Wyjazd na obóz był straszakiem dla każdego lekarza” – pisał H. Makower (idem, op. cit., s. 55).
725 Większość informacji o tego typu objazdach obozów, czynionych przed RŻ i ŻSS, pochodzi z 1941 r. Zob. AŻIH, ŻSS, sygn. 211/127.
726 Por. formularz dla rodziny robotnika, powracającego z obozu, która ubiega się o pomoc (ARG I 1106). Zob. także dok. 102 w tym tomie.
