Część I. Rada Żydowska do 22 lipca 1942 r. [2] 5
a[...]a warunki pracy są wtedy określone przez taryfy obowiązujące w poszczególnych a[...]a (zob. pkt. 4);
[B.] powołanie Żydów do pracy przymusowej na podstawie rozporządzenia
z dn. a[26]a października 1939 r., w tym przypadku nie przewiduje się wypłaty
wynagrodzenia. Rozwiązanie typu B zasadniczo ma zastosowanie tylko przy większych projektach, w których realizacji zatrudniona jest duża liczba robotników przymusowych, zakwaterowanych i pilnowanych na sposób obozowy11.
Przy realizacji tych działań należy zwrócić szczególną uwagę na zwalczanie
handlu pokątnego. Cenną pomocą mogą służyć w tym względzie organy kontroli
cen, utworzone przez pracowników starostw i urzędów miejskich – często znają oni
Żydów zajmujących się aktywnie pokątnym handlem. Przy powoływaniu robotników można przykładowo wywrzeć mocną presję na Radę Żydowską w celu wystawienia określonej liczbowo siły roboczej spośród grupy dzikich handlarzy.
Wszelkie samowolne powoływanie i zatrudnianie Żydów przez jakiekolwiek
instytucje w przyszłości nie może być już tolerowane. Zamówienia na żydowską
siłę roboczą w przyszłości mogą być kierowane wyłącznie do Urzędów Pracy, gdyż
w innym przypadku niemożliwe będzie realizowanie planowego i skutecznego programu zatrudnienia Żydów. Rady Żydowskie mają zostać pouczone o kierowaniu wniosków o dostarczanie robotników przymusowych w każdym przypadku do odpowiedniego Urzędu Pracy. Wynika stąd, że nie istnieje podstawa dla jakichkolwiek innych organów służących pośrednictwu żydowskiej siły roboczej, np. [funkcjonujących] przy Radzie Żydowskiej. Dlatego takie organy mają zostać natychmiast zlikwidowane.
W przypadku istnienia równoczesnych różnych możliwości zastosowania siły
roboczej, powołanie obejmuje te prace, które kierownik Urzędu Planu Czteroletniego12 w Generalnej Guberni, w porozumieniu z zainteresowanymi organami, uzna za priorytetowe pod względem wojskowym i gospodarczym.
3. Wybór i przydział sił roboczych:
System wyboru sił roboczych, a zwłaszcza okoliczność, czy przy wyborze sił
roboczych mają zostać wykorzystane Rady Żydowskie, pozostawia się do uznania
11 Okólnik z 5 lipca 1940 r. normował sprawę wynagradzania Żydów w GG, ustanawiając dwie formy zatrudniania: „wolnonajemną” za pewnym wynagrodzeniem oraz w obozach pracy – bez wynagrodzenia. Zob. T. Berenstein, Praca przymusowa Żydów w Warszawie w czasie okupacji hitlerowskiej, „Biuletyn ŻIH” 1963, nr 1/2 (45/46), s. 42–93. Zob. także dok. 16.
12 Plan czteroletni, opracowany zimą 1940 r. przez Wydziały Wyżywienia i Rolnictwa oraz Budownictwa w rządzie GG, zakładał prace melioracyjne na dużą skalę, uregulowanie potoków górskich i niespławnych rzek oraz rekultywację nieużytków. Plan wykorzystywał i kontynuował projekty melioracyjne polskiego Ministerstwa Rolnictwa z 1936 r. Prace, zamierzone przez Niemców, miały objąć 700 tys. ha w GG i przewidywały zatrudnienie roczne dla 45 tys. osób, w większość robotników przymusowych. Zob. J. Marszałek, Obozy pracy w Generalnym Gubernatorstwie w latach 1939–1945, Lublin 1998, s. 30.
