błąd należy do kategorii systematycznych i sprawia, że wyniki zestawione powyżej
są na poziomie niższym od rzeczywistego.
Wreszcie 3-cie źródło błędów pochodzi z samej budowy ankiety.
A mianowicie: w wykazie artykułów spożywczych uwzględnione są tylko najważniejsze artykuły. Natomiast konsumpcja może obejmować jeszcze i inne artykuły, jak np. marmeladę [s], miód, itp. Z tego względu wyniki ankiety również
powinny były wypaść niższe od rzeczywistości.
Narzuca się podejrzenie, że omówione źródła błędów grają różną rolę w rozmaitych grupach. Można się liczyć z tym, że dwie pierwsze grupy (urzędnicy Gminy i ZZ i inteligencja bezrobotna), znajdujące się na wyższym poziomie inteligencji, aniżeli pozostałe 8 grup, podały swoją konsumpcję nieco dokładniej, a więc z mniejszym błędem. Z tych względów, nawet porównanie między sobą przeciętnych konsumpcji w poszczególnych grupach, musi być przeprowadzone bardzo krytycznie. Można z dużym prawdopodobieństwem orzec, że dla porównania z pozostałymi grupami należałoby dziennie wartości energetyczne spożycia 2-ch pierwszych grup (1665 kal[orii] i 1395 kal[orii]) nieco zmniejszyć.
Przy przeglądzie wyników rzuca się w oczy wyraźne rozbicie ludności na dwa
poziomy konsumpcyjne, wyższy i niższy. Pierwszy poziom składa się z 8-iu grup
(I–VIII), drugi – z 2-ch ostatnich (IX–X). Konsumpcja dzienna na osobę w pierwszych 8-iu grupach zawiera się w granicach od 1200 kal[orii] do 1700 kal[orii],
podczas, gdy w 2-ch ostatnich waha się ok. 800 kal[orii]. Ta uderzająca różnica nie
może pochodzić z niedokładności wyników ankiety, lecz jest odzwierciedleniem
istotnego stanu rzeczy, rozbicia ludności na grupy lepiej i gorzej uposażone.
[5] Wśród ludności lepiej uposażonej pierwsze miejsce pod względem spożycia
zajmuje grupa I – urzędników Gminy i ZZ (1665 kal[orii]). Jest rzeczą możliwą, że
odpowiada to rzeczywistości. Jednak z powyższych rozważań, dotyczących źródeł
błędów i ewentualnej większej dokładności w grupach inteligentniejszych wynika,
że nie można twierdzić z całą pewnością, że grupa I powinna istotnie zajmować
pierwsze miejsce. Zwłaszcza niska stosunkowo konsumpcja w grupie III – rzemieślników samodzielnych (1407 kal[orii]), a może nawet i grupy V – drobnych
sklepikarzy (1429 kal[orii]) nastręcza wątpliwości, co do względnego poziomu konsumpcji grupy I. Natomiast różnica między grupą I i II (grupami inteligenckimi)
– zdaje się dobrze odzwierciedlać rzeczywistość, gdyż źródła błędów w obydwóch
grupach mają podobny charakter.
Ciekawie wyróżnia się swym stosunkowo wysokim poziomem (1544 kal[orii])
grupa VII – przewoźników (głównie prowadzących riksze). Jest to grupa zdecydowanie mało zamożna, a jednak notująca konsumpcję na drugim miejscu po urzędnikach Gminy i ZZ. Tłomaczy [s] się to koniecznością dużego spożycia w związku z ciężkim wysiłkiem fi zycznym przy prowadzeniu rikszy. Liczba ta byłaby jeszcze o wiele większa, gdyby badanie dotyczyło wyłącznie prowadzącego riksze.
W ankiecie wysokość konsumpcji uległa redukcji dzięki temu, że badanie dotyczy
