RRRR-MM-DD
Usuń formularz
  • Powrót

Getto warszawskie, cz. II

Tytuł:Getto warszawskie, cz. II

Sygnatura: AR tom 34

Autor: Tadeusz Epsztein

Język: polski

Lokalizacja: Warszawa

Numer: 34

Opis: Niniejszy tom zawiera bardzo zróżnicowane − zarówno tematycznie, jak i formalnie − dokumenty ukazujące złożoną rzeczywistość getta warszawskiego. Duża część materiałów dotyczy spraw ekonomicznych. Są to opracowania problemowe odnoszące się do żydowskiego życia gospodarczego, analizy sytuacji żydowskiego rzemiosła, działalności żydowskich zakładów produkcyjnych oraz zmian, jakie w tych dziedzinach przyniosły wojna i okupacja, zestawienia statystyczne dotyczące struktury zawodowej i liczby osób wysyłanych do obozów pracy, handlu i szmuglu, eksportu artykułów wytwarzanych w getcie, wahań cenowych, podatków i innych obowiązkowych opłat itp.. Inne dokumenty ukazują życie społeczno-polityczne (np. Protokoły z zebrań Komitetów Domowych, ogłoszenia, apele do mieszkańców, sprawozdania z działalności partii politycznych, organizacji podziemnych, odezwy, obwieszczenia, wezwania do walki, wojskowe instrukcje szkoleniowe). W tomie znalazły się również materiały związane z działalnością żydowskiej Służby Porządkowej oraz Żydowskiego Pogotowia Ratunkowego. Tomy 33 i 34, publikowane pod ogólnym tytułem Getto warszawskie (cz. I i II), zostały pomyślane jako pewna całość – obejmują bowiem dokumenty odnoszące się do różnych aspektów codziennego funkcjonowania getta warszawskiego. Dokumenty te zostały podzielone na następujące rozdziały: cz. I (t. 33): Obrazy getta, Wychowanie i edukacja, Życie religijne, Uchodźcy i przesiedleńcy, Walka z tyfusem, Listy, Prześladowanie i Zagłada, cz. II (t. 34): Statystyka, Gospodarka, Szopy, Praca przymusowa, Komitety Domowe, Organizacje polityczne i społeczne, konspiracja, Żydowska Służba Porządkowa, „Trzynastka”.

strona 194 z 696

Osobypokaż wszystkie

Miejscapokaż wszystkie

Pojęciapokaż wszystkie

Przypisypokaż wszystkie

Szukaj
Słownik
Szukaj w tym dokumencie

Transkrypt, strona 194


Gospodarka [34] 171

że ma już na swoim sumieniu ponad 50 ofiar. Zastrzelił on między innymi Polizeigruppenleitera Herza315, Ordnungsmana316Feldhendlera. Wśród szmuglerów rozeszła się wieść, że jedenastego zmienione zostaną wachy, że [dotychczasowe] wachy oraz część SS idzie na front. Ludzie boją się i zastanawiają, jak długo [potrwa], zanim [postawią] nowe. Na Wielkiej, Pańskiej telefoniści niemieccy usiedli na murze i strzelali w stronę Pańskiej. Padło dużo ofiar. bb[…]bb na wasze doszło do następującego zdarzenia. Podczas najlepszego szmuglu, gdy tragarze stali na drabinie317, [przyszli] tamci, wśród których był jeden z Krzyżem Żelaznym318. Zaraz zadzwonili po swojego przełożonego. Wypytał się, [co się tam dzieje] i polecił [tam] iść. Tragarze zapłacili mu 50 zł łapówki. Zapytał się, kiedy [będzie szedł kolejny szmugiel], powiedzieli mu, że o 6 [rano]. W tym czasie bb[…]bb pomagał/li b[…]b szmuglować i brali 2,3 zł od [paczki]. bb[…]bb na urlop. bb[…]bb [3] 8 dni urlopu, ale bb[…]bb wyjechać i b[…]b do swojej rodziny bb[…]bb.

[2] Ludzie uspokoili się, gdyż najważniejsi przywódcy wojskowi, cywilni i partyjni robią interesy z Żydami w getcie.

Codziennie na obiad przyjeżdża grupa Żydów, mężczyzn i kobiet, którzy pracują po tamtej stronie na Konwiktorskiej przy budowie posterunku policji i SS319. dObiad jedzą w getcie320. Prowadzi ich dwóch, często trzech Totenkopfów [SS-manów]321. Dwaj z nich nie pochodzili z Rzeszy, byli volksdeutschami. Jeden z Jugosławii, a drugi z Alzacji. Opowiadał, że chodził do francuskiej szkoły. Trzymali nahajki w ręku i rozdawali razy, kiedy na ulicy zmuszali Żydów, by zdejmowali kapelusze. Gdy weszli do sali, [to akurat] grupa uchodźców niemieckich [była przy obiedzie]322. Nastąpił okrzyk: „Mütze herunter, hier ist nicht Berlin, hier ist eine andere Luft”323. Dobrze żyją bb[…]bb z Gruppenleiterem. bb[…]bb zaproponowano im, żeby też zjedli. Jeden mówi, my nie b[…]b u Żydów, mimo to spróbujemy tego, co dostają robotnicy. Po zjedzeniu zupy woła: niech podejdą [bliżej] i bb[…]bb jedzenia. Zupa jest przecież lepsza niż w bb[…]bb. Starają się być na sali podczas jedzenia. Na pytanie, dlaczego to robią, wyjaśniają: „Musimy tych ludzi wychowywać, żeby nie byli jak zwierzęta”. Pilnują, żeby nie wchodzić do sali w kapeluszach, nie rzucać papierosów na podłogę itd. Na pytanie, czy ich wychowanie przynosi skutki, wyjaśniają: „Jest już znacznie lepiej”. Po ich wypowiedziach widać, że czują się przedstawicielami Herrenvolku324, który otrzymał historyczną