Organizacje polityczne i społeczne, konspiracja [88] 549
ARG I 510 (Ring. I/253)
Opis: odpis (2 egz.), mps, j. żyd., 207x295 mm, drobne uszkodzenia i ubytki tekstu, k. 4, s. 4. Na s. 1 inf. H.W. w j. żyd. (atrament): „Przez Hobera”.
Zał. notka H.W. w j. żyd.: „Wiadomości pochodzą ze środowisk szomrowych”. Druk: (część w tłum. na j. pol.) Dwa etapy, s. 106–107.
b.d., b.m. N.N., Opracowanie pt. "[?]גנוקיטכעראַב ץנעטסיזגע דנוב רעד טאָה יצ" [„Czy Bund
ma rację bytu?”]. Znaczenie Bundu w dziejach żydowskiego ruchu robotniczego
[1]1297Czy Bund ma rację bytu?
Chcąc rozważyć bundyzm z marksistowskiego punktu widzenia, należy zapoznać się z warunkami, w jakich egzystował on w różnych epokach. Musimy zrozumieć i odpowiedzieć na pytanie, czy Bund ma obecnie rację bytu i czy kiedykolwiek ją miał.
Rozwój żydowskiego ruchu robotniczego rozpoczyna się w pierwszej połowie XIX wieku. Z powodu migracji ludności żydowskiej ze wsi do miast w związku z rozporządzeniami Aleksandra III1298, który zabronił Żydom mieszkać we wsiach, żydowska ludność zaczyna grupować się w warsztatach rzemieślniczych, pracować w różnych zawodach1299. Następuje przy tym proletaryzacja mas żydowskich. Ciężkie warunki pracy wywołują walkę żydowskich robotników o ich poprawę. Rozszerza się fala strajków przeciwko pracodawcom, u których pragnie się wywalczyć dziesięciogodzinny dzień pracy itd. Jest to znana w historii żydowskiego ruchu robotniczego epoka strajków. Przy różnych istniejących grupach socjaldemokratycznych, które do tej pory były odrębne i odległe [w stosunku do] mas żydowskich, powstaje wtedy tendencja, by zbliżyć się do tych mas i zjednać je do walki dla swoich socjaldemokratycznych celów. Grupy te przechodzą wtedy od propagandy do agitacji, zmuszone posługiwać się językiem żydowskim (do tej pory działały w j. rosyjskim). Odczuwają potrzebę [publikowania odpowiedniej] żydowskiej literatury. Tymczasem w roku 1859 organizuje się komitet żargonowy, który ma dostarczać żydowską literaturę robotniczą. Ukazuje się „Arbeter Sztime”1300. W tym samym roku na obchodach pierwszego maja Martow1301powiedział,
