68 Gospodarka [8]
Mało tego – konieczna jest przebudowa wewnętrzna struktury żydowskiego rzemiosła, która była wybitnie jednostronna. Tak więc prawie połowa rzemieślników żydowskich zatrudniona była w szewstwie i krawiectwie. Większe zróżniczkowanie [s] zawodowe jest koniecznością. Temu zróżniczkowaniu winna towarzyszyć zmiana mapy rzemiosła i drobnego przemysłu, która przedstawia się obecnie dość jednostajnie, wykazując prawie na pewno w każdej miejscowości, skupiającej rzemiosło żydowskie – przewagę, a zazwyczaj wyłączność [–] szewstwa i krawiectwa.
[8] Nader nieliczne są znaczniejsze ośrodki innych działów rzemiosła i chałupnictwa (np. ślusarstwa – Świątniki94, kowalstwa – Sułkowice95, stolarstwa – Kalwaria Zebrzydowska96, bieliźniarstwa – Żyrardów, Tyniec97itd.) bądź też odznaczające się wielostronnym zatrudnieniem (Warszawa, Grodzisk98, Kałuszyn99, Węgrów, Radom itd.). Tkactwo jest rozrzucone tu i ówdzie po terenie całej Guberni. Dość często występuje w pewnych okręgach garbarstwo, szczotkarstwo, rymarstwo. Szydełkarstwo występuje w zwartej grupie w szeregu miejscowości dokoła Siedlec i Węgrowa.
Ten przypadkowy częstokroć i jednostronny obraz uległby zmianie. W okręgach warzywniczo-sadowniczych, a więc w pobliżu większych miast – w miarę rozwoju tych działów produkcji rolnej powstawałyby ośrodki przetwórstwa owocowo-jarzynowego.
Przemysł drzewny miałby szanse rozwoju w okręgach obfitujących w lasy, a więc – obok istniejącego już ośrodka w krakowskim – należałoby utworzyć ośrodek w okręgu warszawskim (Żyrardów) oraz lubelskim, w miejscowościach obfitujących w lasy i posiadających tartaki. W szczególności wchodzi w grę produkcja pomocnicza dla przemysłu budowlanego oraz meblarstwo, wyrób sprzętów kuchennych, bednarstwo.
