Materiały Racheli Auerbach [1] 95
[119] [Charakter]ystyki przedstawionych osób*.
Kasper Lavater, współczesny Gaetemu, z którym współpracował przez pewien czas na polu fizjognomiki, podkreśla w swych „Fizjognomicznych fragmentach” (1741–1801) ścisły związek między ogółem powiązanych wzajemnie cech charakteru a poruszeniami ciała. Wieloznaczność pojedynczych symptomów oraz kłamstwa fizjonomiczne wyklucza Lavater przez przyjęcie absolutnej homogeniczności konstrukcyjnej postawy zewn[ętrznej] z charakterem. Nic w człowieku nie może być zszyte z luźnych kawałków (zusammengeflickt).
O formie wyrazu decyduje więc według Lavatera indywidualna prawidłowość wyrazotwórcza, czyli że genezy związku między jestestwem a wyjawem szukać należy w identyczności indywidualnej zasady strukturalnej, decydującej zarówno o strukturze psychicznej, jak i cielesnej. U Sterna znajdujemy ten sam pogląd w jego pojęciu cech homogenicznych.
W sposób ściślejszy, wedle metod nauk przyrodniczych, wyjaśnia genezę wyrazu, a raczej opisuje jego mechanizm Humbert de Superville w swych schematycznie zilustrowanych przyczynkach do fizjognomiki spokoju, smutku i radości. Superville wykazuje, że wszystkie mięśnie powodujące wyraz smutku skłaniają rysy twarzy w dół i na zewnątrz (nach aussenunten); natomiast wprost przeciwnie działa na mięśnie radość. Piderit wyprowadza wszelką fizjognomikę z mimiki, mimikę zaś z dwu zasad: 1. Że wszystkie poruszenia mimiczne mięśni, wywołane przez podniety przedstawieniowe (Verstellungserregungen), odnoszą się do przedmiotów rzeczywistych lub wyobrażonych, 2. Że ruchy mięśni odnoszące się do przedstawień przyjemnych są tego rodzaju, jak gdyby miały ulżyć i wesprzeć odebranie wrażeń harmonijnych; natomiast ruchy [120] wywołane przez przedstawienia nieprzyjemne są takie, jak gdyby miały przeszkodzić lub utrudnić dostęp wrażeniom dysharmonijnym105.
Ruchy mięśni przy formowaniu wyrazu zbadał Duchenne („Mecanisme de la Physiognmie Humaine”, 1862, niemiecki przekład), który dostał pod swoją obserwację pacjenta, którego los jakby predestynował dla eksperymentu nad mechanizmem ruchów wyrazowych (Ausdrucksbewegungen), dzięki całkowitej anestezji twarzy. Rezultatem eksperymentów dokonanych na tym pacjencie przez drażnienie poszczególnych mięśni twarzy przy pomocy prądu elektrycznego było stwierdzenie, że na poszczególne „wyrazy”, np. uwagi, bólu, strachu i innych uczuć lub stanów psychicznych składają się ruchy nielicznych mięśni. Według badań późniejszych Duvala i Gaupe’a do wywołania danego „wyrazu twarzy” wystarczy ruch jednego, dwu, a najwyżej trzech mięśni. Krytyka dzisiejsza nie przypisuje jednak tym eksperymentom wielkiego znaczenia, twierdząc, że ruchy naturalne są bardziej złożone od ruchów wywołanych sztucznie przez eksperyment. Zwraca ona uwagę
* Jest to prawdopodobnie fragment kopii innej pracy Racheli Auerbach. Brak jest tekstu przyp.
