8 [1] Materiały Racheli Auerbach
ływania czynników otoczenia na dyspozycje wrodzone, przy czym stopień plastyczności w poddawaniu się zewnętrznym czynnikom kształtującym podlega zmienności indywidualnej (np. teoria „konstytucji psychicznej” biologa Petersa2). W szczególności znalazł powyższy punkt widzenia swoje odbicie w systemach klasyfikacji charakterów, w których charaktery bywają grupowane w typy ze względu na to, co przeważa w tzw. nastawieniu życiowym danego typu: doświadczenie wewnętrzne czy zewnętrzne? I jakkolwiek rozmaicie się takie dwa główne typy u różnych charakterologów nazywają, a u niektórych bywa typów więcej niż dwa, dają się one z łatwością sprowadzić do różnicy przewagi czynnika wewnętrznego lub zewnętrznego w nastawieniu życiowym.
Systemy podziału charakterów wedle stosunku doświadczenia wewnętrznego do zewnętrznego.
U Ribeta3 mamy tu jego dwa typy „sensytywnych” i „aktywnych”, u Junga4 „intrawertowanych” i „ekstrawertowanych”. W opisie występuje u obu autorów zdecydowana analogia między „ekstrawertowanymi” i „aktywnymi” z jednej, a „intrawertowanymi” i „sensytywnymi” z drugiej strony. Jung sam powołuje się na podobną analogię między sobą a psychologiem angielskim Jordanem5 oraz Williamem Jamesem6 i ustala równocześnie rolę swojej klasyfikacji, ze względu na teorię Grossa7 o tzw. funkcji wtórnej komórek mózgowych, która wedle Grossa bywa u różnych osobników rozmaicie długa i ze względu na tę różnicę w czasie trwania stanowi przyczynę różnicy w „nastawieniu” danego indywiduum na świat zewnętrzny. Również w podziale na typy sensoryczne i motoryczne, ustalonym przy eksperymentalnym badaniu „czasów reakcji” prowadzonym między innymi przed paru laty także w lwowskim zakładzie psychologicznym, daje się odszukać analogię z powyższymi rozróżnieniami.
„Pośredni” i „bezpośredni”, „produktywni” i „reproduktywni” u Lucki8, „schizotymicy” i „cyklotymicy” u Kretschmera9stanowią dalsze przykłady wyróżnienia typów charakterologicznych wedle stosunku indywiduum do świata zewnętrznego.
