Materiały Racheli Auerbach [1] 59
§ 13. Ujmowanie znaczenia psych[icznej] postawy zewn[ętrznej]
Przyjrzyjmy się bliżej dotyczącym kompleksom poznawczym osób II.
W jaki sposób ujmowane bywa w ruchach lub kształtach ciała ich znaczenie psych[iczne]?
Przy apercypowaniu kształtów lub ruchów ciała ludzkiego zachodzą dwie możliwości: a) gdy uwaga nasza skoncentrowana jest na właściwościach danych kształtów i ruchów oraz b) gdy jak głównie przy apercypowaniu mówienia, mimiki, pantomimiki i niektórych innych ruchów ciała138wchodzących w zakres tzw. „zachowania” i „postępowania” człowieka, baczymy bardzo mało na wykonywane przez daną osobę ruchy same dla siebie, nie uprzytamniamy sobie szczegółowo różnych właściwości tych ruchów, jak np. ich rozciągłości, kierunku, szybkości itd., cały nasz wysiłek poznawczy zaś wytęża się w kierunku interpretacji psychicznej tych ruchów, czyli zrekonstruowania warunków psychicznych tych ruchów u danej osoby. Otóż w tym drugim wypadku mamy do czynienia z ujmowaniem znaczenia psychicznego.
Rozważmy tę na pozór tylko bardzo prostą sprawę na przykładzie.
Opis ujmowania znaczenia psych[icznego].
[64] Gdy pewien pan D., jadący tramwajem, wstaje nagle ze swego miejsca i czyni gest zapraszający do usiądnięcia na tym samym miejscu starszą osobę, która wsiadła świeżo do wozu, sam zaś ujmuje rączkę zwisających od sufitu rzemyków i posuwa się ku przodowi, wówczas obecni przyjmują do wiadomości ten „postępek” pana D., określając go sobie jako „ustąpienie miejsca”. Przy tym są oni zazwyczaj dalecy od tego, by sobie uprzytomnić kolejny układ ruchów przez nas wyliczonych. Analiza przeżycia psych[icznego] doznanego przez osoby współjadące na skutek postępku D. wykaże wprawdzie prawdopodobnie również wyobrażenie gestu wykonanego przez D., ale główne miejsce zajmie na pewno szereg sądów o jego „naturze” oraz o akcie woli, który „znalazł swój wyraz” w „ustąpieniu miejsca”
