RRRR-MM-DD
Usuń formularz

Getto warszawskie

strona 563 z 597

Osobypokaż wszystkie

Miejscapokaż wszystkie

Pojęciapokaż wszystkie

Przypisypokaż wszystkie

Szukaj
Słownik
Szukaj w tym dokumencie

Transkrypt, strona 563


536 Objaśnienia skrótów i nazw najczęściej występujących w tekście

nie jednak szmuglowana do getta żywność była podstawą jego egzystencji, ratując jego mieszkańców od śmierci głodowej

Szop — niemieckie przedsiębiorstwo przejmujące mniejsze przedsiębiorstwa żydowskie i produkujące na potrzeby niemieckie. Szopy zaczęły powstawać w getcie warszawskim latem 1941 r. Największy z nich, szop Walthera Többensa zatrudniał 18 tysięcy osób.

Toporol (Towarzystwo Popierania Rolnictwa) — towarzystwo założone w 1933 roku, w getcie zajmowało się przede wszystkim szkoleniem rolniczym młodzieży organizując kursy m.in. gospodarstwa wiejskiego, przysposobienia rolniczego, ogrodnictwa i warzywnictwa

Transferstelle (niem. Urząd Transferu) — urząd który od grudnia 1940 r. kontrolował obrót towarowy pomiędzy gettem a „stroną aryjską”. Do maja 1941 Transferstelle wchodziło w skład Wydziału Przesiedleń (Umsiedlumg), potem podlegało Urzędowi Komisarza Żydowskiej Dzielnicy Mieszkaniowej.

TOZ (Towarzystwo Ochrony Zdrowia Ludności Żydowskiej w Polsce) — organizacja założona w 1922 roku, zajmująca się profilaktyką zdrowotną. W getcie było podstawową instytucją koordynującą społeczną służbę zdrowia.

Urząd do Walki z Lichwą i Spekulacją — urząd z siedziba przy ul. Leszno 13, popularnie nazywany „Trzynastką”. Agentura Gestapo w getcie warszawskim, funkcjonująca od jesieni 1940 do lipca 1941 r. „Trzynastka” była zorganizowana na wzór Żydowskiej Służby Porządkowej. Choć do jej oficjalnych obowiązków należało zwalczanie paskarstwa w getcie warszawskim, w rzeczywistości jednak jej członkowie zajmowali się głównie wymuszeniami i szmuglem. Przy „Trzynastce” zorganizowano szereg agend, których zadania pokrywały się z instytucjami Rady Żydowskiej, w tym Komisaryczny Zarząd Zabezpieczenia Nieruchomości i Żydowskie Pogotowie Ratunkowe. Na czele „Trzynastki” stał uchodźca z Łodzi, Abraham Gancwajch.

Wacha (niem. Wache, straż, posterunek) — warta przy bramach getta (tzw. wylotach). Składała się ona z tzw. Żandarmerii (Schutzpolizei) miejskiej formacji niemieckiej policji porządkowej od strony zewnętrznej, oddziału wartowniczo — konwojowego policji granatowej przy murach getta i Żydowskiej Służby Porządkowej od wewnątrz.

Zakład Zaopatrywania — urząd założony w grudniu 1940 r., zajmował się aprowizacją getta, zatwierdzając zamówienia sklepów na artykuły spoza getta. Początkowo funkcjonował jako agenda Rady Żydowskiej, we wrześniu 1941 uniezależnił się. Na jego czele stał Abraham Gepner.

ŻTOS (też „Żytos”) (Żydowskie Towarzystwo Opieki Społecznej, od października 1940 r.) i ŻOS (Żydowska Opieka Społeczna, od listopada 1941 r.) — organizacja wywodząca się z Komisji Koordynacyjnej Żydowskich Organizacji Społecznych i koordynująca pomoc społeczną w getcie warszawskim. Choć podlegała ustanowionej przez Niemców Żydowskiej Samopomocy Społecznej (niem. Jüdische Soziale Selbsthilfe) z siedzibą w Krakowie, w istocie pozostała niezależną. Pod szyldem samopomocy społecznej działały w getcie liczne organizacje podziemne.

Żydowska Służba Porządkowa (Jüdischer Ordnungsdienst), zwana też „policją żydowską“ — organizacja tworzona w gettach polskich, oficjalnie podporządkowana Radom Żydowskim, faktycznie jednak władzom niemieckim. Do jej zadań należała war-