„Dror”, nr 7–8 [3] 141
[55] Wschodnia część Morza Śródziemnego i sąsiednie kraje
Geografia – to historia w przestrzeni.
Historia – to geografia w czasie.
Élisée Reclus367
Wschodnia część Morza Śródziemnego, która przyciąga uwagę świata, już nie raz była centrum historycznych wydarzeń. Była ona kolebką najstarszych cywilizacji368, a zatem: kultury chaldejskiej (babilońskiej) między Tygrysem i Eufratem; egipskiej przy Nilu; właściwej kultury antycznej Grecji i Rzymu oraz hellenistycznej.
Tutaj, w Erec Israel i Arabii, wykrystalizowały się największe religie monoteistyczne: judaizm, chrześcijaństwo, islam369, których wielki wpływ na kulturę oraz kształtowanie się praworządnego życia i moralnej świadomości tamtych czasów, trwa jeszcze dziś.
Przez ten obszar, przez Azję Mniejszą, Syrię, Erec Israel, w stronę Indii, szedł Aleksander Macedoński (doszedł tylko do rzeki Indus).
Tamtędy ciągnęły pochody krzyżowców – by zająć „Ziemię Świętą” i grób Chrystusa. Tamtędy, przez Egipt i Erec Israel, szedł w nowożytnych czasach Napoleon, ale dotarł tylko do Syrii.
Warunki historyczne i społeczne stale podlegają stosunkowo szybkim zmianom. Za to warunki geograficzne są stałe lub prawie stałe i ich wpływ, silny na niskich stopniach kultury, nigdy nie ustaje.
Jakie zatem są te warunki geograficzne?
Morze Śródziemne słusznie nosi wciąż tę samą nazwę. Przed rokiem 1869 Kanału Sueskiego jeszcze nie było. [Z zachodu na wschód] morze jest długie na około 4 tysiące kilometrów. Z Oceanem Atlantyckim łączy się tylko w jednym miejscu – przez Cieśninę Gibraltarską, której szerokość w najwęższym miejscu nie przekracza 14 kilometrów.
Ze wszystkich stron Morze Śródziemne otoczone jest kontynentami: od północy – Europa z całą swą południową linią brzegową (wliczając w to Morze Czarne, które jest przedłużeniem Morza Śródziemnego); od wschodu – Azja Mniejsza, Syria i Erec Israel; od południa – Afryka z całą swą północną linią brzegową.
[56] Woda nie dzieli ludzi, przeciwnie – łączy ich, komunikacja wodna jest bowiem tańsza od lądowej, a położenie między trzema kontynentami potwierdza wagę Morza Śródziemnego.
