XXVI Wstęp
Gordonii i bojownik ŻOB, wiosną 1942 r. mieszkający jeszcze w Opocznie, wspominał: „my, młodzi, wiedzieliśmy, co ma się z nami stać. Na wiosnę 1942 roku dostaliśmy gazety podziemne z Warszawy […]. »Słowo Młodych«. To było pismo Gordonii, Eliezer Geller je robił […]. Geller opowiadał w tej gazecie o Ponarach i nawoływał do protestu, namawiał do walki”64.
Jak widać, zasięg gazet wykraczał daleko poza getto warszawskie. Były one kolportowane wśród działaczy wszędzie tam, gdzie dotarły łączniczki i emisariusze organizacji. W Drorze szczególną rolę odgrywały: Lonka Koziebrodzka, Frumka Płotnicka, Chawka Folman65. W Gordonii emisariuszem był sam Geller. Podróżował pod pseudonimem „Eugeniusz Kowalski”. Odwiedzał przede wszystkim wcielone do Rzeszy Zagłębie (Będzin, Sosnowiec), a także Częstochowę, Opoczno, Opatów i liczne gniazda ruchu w Generalnym Gubernatorstwie. Łączniczką Gordonii była też pochodząca z Lublina Sara Erlichman, „Sujka”, siostra Hanki, żony Icchaka Zelcera, pierwszego organizatora Gordonii w okupowanej Warszawie66.
Trudno jest ocenić nakład poszczególnych gazet. Cukierman wspomina o 20–30 egzemplarzach „Jedies”67. Oczywiście każdy egzemplarz przekazywano kolejnym zaufanym osobom (w każdej gazecie pojawiają się zalecenia, jak to czynić, i wezwania do ostrożności), a zatem czytelników było kilkakrotnie więcej – rekrutowali się oni jednak zapewne niemal wyłącznie spośród osób związanych z ruchem.
Działalność w ramach ruchu chalucowego
Zarówno Dror, jak Gordonia, stanowiły część ruchu Hechaluc. Słowo „chaluc” oznacza pioniera, człowieka, który po odpowiednim przygotowaniu gotów jest ruszyć do Palestyny i podjąć tam pracę kolonizatorską. Lewicowy syjonizm silnie akcentował kolektywny, wspólnotowy wymiar działalności chalucowej – zadaniem chaluców było tworzenie wspólnot pracujących na roli. Za początek ruchu Hechaluc uznaje się konferencję w Charkowie w 1918 r. Osobne dotąd grupy młodzieżowe nastawione na realizację idei
