XXXIV Wstęp
Działalność konspiracyjna w getcie wiązała się z wprowadzeniem zmian w strukturze organizacyjnej. Przede wszystkim zreorganizowano część kwuc, zamienionych teraz na chamiszyje – „piątki” (chamesz – hebr. pięć). Wynikało to głównie z warunków konspiracji – nielegalne zbiórki odbywano często w prywatnych mieszkaniach (a zatem ze względów bezpieczeństwa i z powodów czysto technicznych mogła w nich uczestniczyć mniejsza liczba wychowanków) – a także być może z tradycji rewolucyjnych piątek upowszechnionej w ruchu socjalistycznym już w XIX w.111Pewne znaczenie mógł mieć też spadek liczby osób zaangażowanych w działania ruchu. Zmian dokonano również w strukturze gdudu. W przeciwieństwie do Haszomer Hacair, gdzie gdud pozostał formą organizacji młodzieży w jednym wieku, w Gordonii zdecydowano się połączyć w gdudzie grupy różnowiekowe, rezygnując tym samym z kryterium warstwy wiekowej (szychwy), na rzecz kryterium miejsca działania (szchuna – dzielnica)112.
Zmiany spowodowane wojną nie ograniczały się do kwestii organizacyjnych. W gordonistycznym „Słowie Młodych” wiele uwagi poświęcił Geller (a także Dawid Sztejnberg) nowym problemom związanym z życiem w getcie i konieczności poszukiwania metod i form działania dostosowanych do aktualnych warunków113– tradycyjna pogadanka i formy pracy szkolnej nie mogły się obronić wobec naporu rzeczywistości. W pracy wychowawczej trzeba było również zadbać o zapewnienie młodym ludziom wytchnienia, odpoczynku. Postulowana przez Gellera zamiana pogadanki (sichy) na zlot, zebranie (pgiszę) miała odzwierciedlać potrzebę pracy dynamicznej, mniej tradycyjnej, zdolnej też poza wszystkim sprostać wymogom konspiracji. W kształtowaniu kwuc, a raczej „piątek”, istotnym elementem stało się dbanie o podobny poziom rozwoju intelektualnego (co umożliwiało prowadzenie nauczania).
Jednocześnie próbowano zachować jak najwięcej z programu przedwojennego, nie poddać się warunkom panującym w getcie. Temu celowi służyć miało utrzymanie składek na Żydowski Fundusz Narodowy (Keren Kajemet Le Israel, KKL), pozwalające zaznaczyć syjonistyczny wymiar wychowania. Z niezwykłą energią Geller starał się podtrzymać również tak istotne w wychowaniu skautowym działania terenowe: obozy, wycieczki. Zamknięci w getcie młodzi ludzie mieli do dyspozycji jedynie ołówki, mapy, szkice, z których pomocą Geller wyczarowywał zadania związane z zakładaniem obozów, podchodami, wędrówkami114.
Ideologia
W ramach ruchu chalucowego, unikającego konkretnej afiliacji politycznej, kwestie ideowo-polityczne stanowiły o odrębności Droru i Gordonii. Stwierdziliśmy już wcześniej,
