„Słowo Młodych”, nr 6–7 [8] 337
demokratycznego nad tyranią hitlerowską stwarza jednak grunt dla przyszłego ustroju socjalistycznego, który jedynie gwarantuje wiecznie trwający pokój, szczęście i dobrobyt wszystkim ludziom.
Dla nas Żydów sytuacja obecna jest jasna. Przy nowych pertraktacjach pokojowych nie może zabraknąć (i nie zabraknie) naszego przedstawicielstwa, które starać się musi jak najwięcej dla nas osiągnąć. By jednak wzmocnić ich stanowisko tam, musi nastąpić teraz konsolidacja całego żywego żydostw a, a w pierwszym rzędzie całego ruchu syjonistycznego.
Oto nakaz chwili nie cierpiący żadnej zwłoki133. [6] [ZA N]ASZĄ I WASZĄ [WOL]NOŚĆ
30 lipca został zawarty między rządami ZSSR i Polski następu[jąc]y układ:134
1) Rząd ZSSR uznaje układy zawarte z Niemcami w roku 1939135i dotyczące podziału terytoriów Polski i skierowane przeciw Polsce jako nieważne. Rząd Polski ze swej strony oświadcza, że nie ma żadnego układu z państwem trzecim, skierowanego przeciw Rosji.
2) Stosunki dyplomatyczne między obu państwami zostaną przywrócone po podpisaniu układu. Wymiana ambasadorów nastąpi niezwłocznie.
3) Rząd Polski i rząd ZSSR będą sobie pomagały i udzielą jak najdalej idącego wsparcia w wojnie z hitlerowskimi Niemcami.
4) Rząd rosyjski zgadza się na stworzenie armii polskiej w Rosji pod dowództwem polskim. Dowództwo tej armii mianowane zostanie przez rząd polski w Londynie po porozumieniu się z rządem ZSSR Armia polska podlegać będzie w sprawach operacyjnych naczelnej komendzie rosyjskiej, w skład której będzie również przedstawiciel Polski136. Wszystkie szczegóły dotyczące użycia armii polskiej i jej przeznaczenia określone zostaną specjalnymi układami.
5) Pakt ten obowiązuje natychmiast i nie wymaga ratyfikacji. Zostaje on sporządzony w dwóch egzemplarzach – w języku rosyjskim i polskim. Oba egzemplarze posiadają równą wartość.
Do powyższego układu dołączono protokół137, który stwierdza, że natychmiast po podpisaniu jego, rząd ZSSR przywróci wolność osobistą wszystkim obywatelom polskim, znajdującym się w Rosji Sowieckiej, więźniom i internowanym lub na innych zasadach pozbawionym138wolności.
Jest to bez wątpienia największy sukces dyplomacji polskiej z okresu dwóch lat wojny, a my Żydzi, obywatele polscy, syjoniści i socjaliści zarazem, przyjęliśmy tę wiadomość z wielką radością.
