XL Wstęp
Archiwum Kibucu Bojowników Gett znajdują się trzy listy Icchaka Cukiermana i Cywii Lubetkin do Tabenkina, wysłane między marcem 1943 a marcem 1944 r. (AKBG 6138), z których treści wynika, że Dror przekazywał Tabenkinowi regularne sprawozdania dotyczące sytuacji społeczności żydowskiej na terenach okupowanych. Cukierman wspomina, że na łamach Droru publikował teksty Tabenkina132, nie udało się ich jednak rozpoznać w zachowanym materiale – albo więc opublikowane zostały w dwóch pierwszych numerach gazety, albo Tabenkin kryje się pod jednym z nierozszyfrowanych pseudonimów, albo wreszcie Cukierman myli się w swych wspomnieniach.
W pierwszych miesiącach okupacji Dror uległ rozbiciu, wiele osób zaangażowanych w jego działania uciekło z Warszawy133. Emigracja części kadry organizacji wykorzystywana była przez przewodniczącego warszawskiego Judenratu, Adama Czerniakowa, który odpowiadając na ataki lewicowej młodzieży i reprezentującego jej stanowisko wobec władz gminy historyka Ignacego Schipera, kpił: „Ponieważ [Schiper] przeciwstawił zebranym [członkom Judenratu] »wychowawców«, zapytałem, gdzie są wychowawcy? Czy należy ich szukać między tymi, co uciekli, lub tymi, co zdążyli wyjechać […]?”134.
Organizacja została odbudowana pod nazwą Chalucowo-Socjalistyczny Ruch Młodzieży Dror na konferencji we Lwowie w sylwestrową noc 1939/1940 r.135Icchak Cukierman opublikował raport z tej konferencji w 5 numerze pisma „Dror”. W biuletynie Droru „Inerleche Korespondenc” z połowy 1942 r. wyróżniono cztery etapy działalności ruchu w okresie wojny. Etap pierwszy, trwający od września 1939 do kwietnia
1940 r. nazwany został „okresem poszukiwań członków ruchu”136. Tworzeniem grup Droru pod okupacją niemiecką z wielką energią zajmowała się Frumka Płotnicka, która już w październiku 1939 r. wróciła z terenów zajętych przez ZSRR. W styczniu 1940 r. ze Lwowa przyjechała Cywia Lubetkin137, w marcu zaś do Warszawy dotarł Icchak Cukierman138. Tak oto rozpoczął się etap drugi, trwający wedle „Inerleche Korespondenc” od kwietnia do zamknięcia getta w listopadzie 1940 r. Na ten czas przypadła
„ponowna organizacja komun szkoleniowych i ruchu młodzieżowego”139. Centrum organizacji stanowił kolektyw działający przy ul. Dzielnej 34. Jesienią 1940 r. odtworzono struktury lokalne140.
Decydujący wpływ na ideowy profil Droru wywierał Icchak Cukierman, związany przed wojną z Hechaluc Hacair. Być może fakt, że wywodził się z ruchu chalucowego, a nie młodzieżowej organizacji partyjnej, połączony z jego osobistą i często podkreślaną niechęcią do życia partyjnego, wpłynął na kształt pism Droru, zdystansowanych wobec wszelkiej ideowej ortodoksji, a niekiedy nawet niechętnych teorii politycznej.
