„Słowo Młodych”, nr 9–10 [8] 431
[22] „2. Zanik żydostwa był w przedłużającym się kapitalizmie nieunikniony. A. W krajach tolerancji i demokracji burżuazyjnej żydostwo asymiluje się i zatraca swą narodową i kulturalną odrębność (przedhitlerowskie Niemcy – obecna Ameryka). B. W krajach antysemityzmu i faszyzmu żydostwo skazane jest na zniszczenie ekonomiczne, izolację, getto i całkowitą zagładę fizyczną (Niemcy hitlerowskie, kraje okupowane).
3. Zachowanie narodu żydowskiego możliwe jest tylko w ustroju socjalistycznym panującym we wszystkich krajach skupienia żydowskiego”464.
Niedokładność w oczy bijąca. Prawdą jest, że w krajach „przedłużającego się” kapitalizmu są wypadki zbiorowej asymilacji, ale istnieje tam również – właśnie w Ameryce i w Anglii – silny ruch syjonistyczny, który koncentruje w swoich szeregach znaczną część miejscowego żydostwa i który już nam i Palestynie niejednokrotnie oddawał znaczne usługi. Ale twierdzenie, że zachowanie narodu żydowskiego możliwe jest tylko w ustroju socjalistycznym, jest wręcz pozbawione wszelkich podstaw. I dobrze się stało, że autorzy deklaracji obozu „rewolucyjnego” socjalizmu sami się natychmiast poprawili i przypomnieli sobie, że „doświadczenie Związku Radzieckiego uczy, iż o ile nie będzie się rozwiązywać kwestii żydowskiej w drodze koncentracji w Palestynie i stworzenia tam żydowskiego społeczeństwa socjalistycznego, asymilacja jest nieunikniona”465.
Nigdy i nigdzie proces asymilacji nie odbywał się w takim tempie i z taką gruntownością, jak w Związku Radzieckim. W przeciągu dwudziestu zaledwie lat mimo obiektywnych możliwości rozwojowych, cztery i pół milionowe żydostwo rosyjskie zostało podziesiątkowane466 przez czerwoną asymilację. Nic nie pomogły szkoły żydowskie utrzymywane przez państwo; na nic się nie zdała prasa żydowska, żydowski teatr i audycje radiowe w języku żydowskim. Młodzież żydowska, korzystająca z pełnych praw obywatelskich, miast kształtować swe odrębne życie narodowe, grzęzła w błocie asymilacji i szybko starała się pozbyć uciążliwego balastu żydostwa.
Bo też nic dziwnego! Stworzenie odrębnego żydowskiego życia narodowego – gdzieby to nie miało miejsca – wymaga ducha pionierskiego i gotowości do ponoszenia wydatnych ofiar materialnych i fizycznych. A młodzież żydowska w ZSSR, dla której po rewolucji październikowej wszystkie dziedziny życia stanęły otworem wolała, miast rozpocząć ciężką pracę odrodzeniową, puścić się szeroką falą po drodze najlżejszego oporu i w pełni korzystać z nowo powstałych możliwości dla ułożenia sobie życia.
Ta oto smutna prawda zmusiła nawet obóz „rewolucyjnego” socjalizmu do uronienia łezki nad dolą żydostwa rosyjskiego. Lecz nie na długo, albowiem zdaniem ich wkrótce nastąpi rewolucja socjalna i „wtedy okaże się też cała doniosłość procesu emancypacji i uzdrowienia, jakie przeszły masy żydowskie w Związku Sowieckim. Żydostwo sowieckie stanie się jedną z głównych dźwigni dzieła żydowskiego w Palestynie”467. Nie bardzo jest jasne, w jaki sposób zasymilowane żydostwo rosyjskie „stanie się jedną z głównych dźwigni dzieła żydowskiego w Palestynie”, ale ci, którzy znają skłonności obozu „rewolucyjnego” socjalizmu do stałego stwarzania468 splotów sprzeczności, z lekkim sercem mogą przejść nad tymi woltami do porządku dziennego.
