464 „Słowo Młodych”, nr 11 [8]
celu, do którego ruch wyzwoleńczy dążyć winien. Pod tym względem znacznie bardziej był zbliżony do Lassalle’a564, z którym łączył go też bezpośredni stosunek do mas i oddziaływanie na nie nie tyle zewnętrzną błyskotliwością przemówień, ile raczej żelazną wolą565 argumentacji i bogatą, rozległą wiedzą. Mało było ludzi w syjonizmie, którzy dorównali mu ogromem wiedzy. Ale wiedza nie zawsze jest dobrodziejstwem, czasami może się stać przekleństwem. Wagner z „Fausta”, typ człowieka małego, nieproduktywnego, suchego, zasklepionego w książkach, nie widzącego świata poza nimi, jest – niestety – bardzo rozpowszechniony nie tylko wśród profesorów uniwersytetów, lecz i wśród wielu teoretyków gospodarczych, a nawet socjalistycznych566. Zgoła innym był Arlozorow. Bezpośredni kontakt z życiem mas, a jeszcze bardziej świadome ustosunkowanie się do idei, którą realizować należy wielkim wysiłkiem woli i intelektu, nadaje zdecydowanie twórczy charakter jego pracy naukowej, wyzwalając ją z więzów dogmatyzmu. Z tego samego źródła wypływa też bunt567, który tak mocno cechował Arlozorowa, specjalnie w okresie jego praktycznej działalności w żydowskim ruchu robotniczym w Palestynie. Specyficzny pogląd na świat, oparty zarówno na wiedzy, jak i woli, jak wreszcie na potężnej568 myśli, rwącej człowieka naprzód, doprowadził go w prostej drodze do socjalistycznego ruchu wyzwoleńczego.
Oto zasady, na których opiera się zarówno jego działalność naukowa i społeczna, jak i system jego myśli politycznej, który wysunął go na czoło narodu w ostatnich latach jego krótkiego życia569.
Był wielkim teoretykiem żydowskiego socjalizmu. Jego rozprawa o żydowskim socjalizmie ludowym570 stała się podstawą ruchu, który poprzez rozproszone grupy w Palestynie i w krajach golusu i poprzez wykrystalizowane z nich partie w poszczególnych krajach ogarnął ostatecznie cały żydowski ogół w Palestynie571 i cały prawie obóz koncentrujący się dookoła tego kierunku w krajach golusu. Pod niejasne hasła i rozważania, częstokroć operujące raczej argumentami uczuciowymi, [17] położył
