494 Słownik terminów
Mapai – Mifleget Poalej Erec Israel (hebr. Robotnicza Partia Erec Israel), partia lewicowa, powołana w 1930 r. z połączenia nawiązującej do myśli Aharona Dawida Gordona partii Hapoel Hacair oraz Achdut Haawoda Dawida Ben-Guriona, który został przewodniczącym Mapai. Powiązana z Histadrutem, co uczyniło ją w okresie międzywojennym dominującą siłą w żydowskim życiu politycznym w Palestynie.
Merkaz – hebr. centrum, centrala.
Moaca, l. mn. moacot – hebr. rada.
Moszaw (hebr., l. mn. moszawim) – osada, wioska. Spółdzielnia rolnicza, podobna do kibucu, dopuszczająca jednak posiadanie przez członków własności prywatnej. Moszaw owdim, moszaw pracowniczy, to spółdzielnia, w której kooperatywa zajmuje się kupnem potrzebnych materiałów i sprzedażą produktów rolnych, ale podstawową jednostką produkcji i konsumpcji jest rodzinne gospodarstwo rolne.
Obozy pracy przymusowej – obozy tworzone na terenie Generalnego Gubernatorstwa: od sierpnia 1940 r. w dystrykcie lubelskim i krakowskim, a od wiosny 1941 r. również w dystrykcie warszawskim. Pracowali w nich, m.in. przy budowie dróg i umocnień, melioracjach i regulacji rzek, podlegający przymusowi pracy Żydzi pomiędzy 14. i 60. rokiem życia. Więźniów często bito, w niektórych obozach dokonywano egzekucji. Większość więźniów wracała do getta z obozów w bardzo ciężkim stanie fizycznym i psychicznym. Ze względu na brak ochotników do obozów od wiosny 1941 r., najczęściej nocą, Niemcy przy pomocy Żydowskiej Służby Porządkowej i policji granatowej przeprowadzali w getcie łapanki. Ich ofiarą padali zazwyczaj ci, których nie stać było na łapówki, tj. najubożsi mieszkańcy getta.
Olah (r. ż.), oleh (r. m.), l. mn. olim – jednostka bądź grupa dokonująca alii.
Policja polska (Polnische Polizei) – zwana potocznie granatową, składała się z funkcjonariuszy przedwojennej Policji Państwowej, zajmowała się utrzymywaniem porządku. Podlegała niemieckiej policji porządkowej.
„Przewarstwowienie” – postulowane przez ruch syjonistyczny jeszcze przed wojną działania mające na celu upodobnienie społeczno-ekonomicznej struktury społeczności żydowskich do struktury innych społeczeństw, zakładające zatem redukcję liczby osób pracujących w handlu i powiększenie liczby pracowników fizycznych i manualnych, zatrudnionych w przemyśle, rzemiośle i nade wszystko rolnictwie. Termin ten został przejęty przez nazistów i wykorzystany przy wprowadzeniu przymusu niewolniczej pracy. W niektórych gettach (np. w Łodzi) powołano „komisje przewarstwowień” zajmujące się zwiększaniem „produktywizacji”, m.in. przez objęcie przymusem pracy dzieci.
Punkt – potoczna nazwa schroniska dla uchodźców i przesiedleńców. W momencie największego napływu uchodźców i przesiedleńców do getta warszawskiego, wiosną 1941 r., w getcie funkcjonowało 165 punktów i mieszkało w nich około 17 tys. osób. Z braku innych pomieszczeń, punkty tworzono w synagogach, kinach czy mieszkaniach prywatnych. Były one nieustannie przeludnione i panowały w nich katastrofalne warunki sanitarne i bardzo wysoka śmiertelność.
Rada Żydowska (niem. Judenrat) – organ administracji społeczności żydowskiej wprowadzony przez Niemców na początku okupacji. Do jego obowiązków należał nadzór nad wypełnianiem rozporządzeń niemieckich na terenie getta, w tym dostarczanie robotników do prac przymusowych. Rady żydowskie odpowiedzialne były też za zapewnienie porządku w getcie, pomoc społeczną, szkolnictwo i opiekę zdrowotną. Swoje zadania Rada Żydowska wypełniała przy pomocy bardzo rozbudowanej administracji, podlegała jej też Żydowska Służba Porządkowa. Dla wielu mieszkańców getta, w tym dla działaczy podziemnych młodzieżowych organizacji syjonistycznych,
