strona 358 z 991

Osobypokaż wszystkie

Miejscapokaż wszystkie

Pojęciapokaż wszystkie

Przypisypokaż wszystkie

Szukaj
Słownik
Szukaj w tym dokumencie

Transkrypt, strona 358


Miasto było podzielone: część należała do Niemców, druga część do Rosjan. Wkraczając do miasta Niemcy zatrzymali większą liczbę Żydów. Części pojmanych wydłubali oczy, wyrwali brody razem ze skórą, później ich zastrzelili. W bestialski sposób zgładzili mordercy 600 Żydów. Najgorsze przy tym, że zmuszali Żydów do chowania ofiar, kiedy one jeszcze żyły.
Wróciłam do Lwowa z niczym. W mieście nikt — poza komunistami — nie był zadowolony. Uchodźców jako takich Sowieci nie uznawali, nie dawali im żadnej pomocy ani wsparcia. Z tego powodu sytuacja dziesiątek, tysięcy uciekinierów — bez mieszkania, bez ubrania, bielizny i wszystkich niezbędnych rzeczy — była wyjątkowo trudna.
Z tej przyczyny zaczęło się nielegalne przekraczanie granicy z Węgrami, Rumunią i w końcu też z Litwą.
Później nielegalne przekraczanie granicy stało się bardzo trudne. Wydano przepis, że nie można jeździć do miasteczek nadgranicznych. Dowiedzieliśmy się o wielu wypadkach, kiedy straż strzelała do przekradających się przez granicę.
Postanowiliśmy jednak przeszmuglować się do Wilna (Litwa). 28 listopada 1939 przybyliśmy do Lidy10 11, stamtąd udaliśmy się do Woronowa11 nad litewską granicą. W Woronowie była większa liczba ludzi, którzy chcieli przekraść się przez granicę. Dwaj chłopi za duże pieniądze podjęli się przeszmuglować nas przez granicę sowiecko-litewską i odstawić do pierwszego nadgranicznego miasteczka po stronie litewskiej — Ejszyszek12.
W nocy po cichu opuściliśmy Woronowo. W ciemnościach poszliśmy przez lasy w stronę granicy. Udało nam się bez problemu przekraść przez granicę. Rankiem przybyliśmy do Ejszyszek.
Chłopi powiedzieli nam, że niebezpiecznie jest kręcić się po Ejszyszkach, gdyż Litwini zatrzymują wszystkich obcych. Zapukaliśmy więc do pewnego Żyda i u niego pozostaliśmy, przyjął nas bardzo dobrze.
W Ejszyszkach działał komitet pomocy uchodźcom. Komitet ten zorganizował i prowadził miejscowy rabin, wielki ohew Israel13. Trudno jest opisać słowami pracę, jaką wykonał komitet w Ejszyszkach.
Komitet zawarł umowę z litewską strażą graniczną, żeby ta za łapówki przekazywała komitetowi i uwalniała wszystkich Żydów, których zatrzyma w czasie



żydowską wysoką kontrybucję, zarządzono liczne konfiskaty oraz wprowadzono przymus pracy. Masowa eksterminacja rozpoczęła się 20 czerwca 1942, gdy wywieziono ok. 1000 mężczyzn do obozu janowskiego we Lwowie. W lipcu 22 tys. miejscowych Żydów zamknięto w getcie, miesiąc później ok. 10 tys. wysłano do Bełżca, kolejna wywózka miała miejsce w listopadzie. Ostateczna likwidacja żydowskiej społeczności Przemyśla dokonała się we wrześniu-paździemiku 1943 i w lutym 1944. (Patrz: Wierzbieniec, 1996, s. 291-293).
10 Lida — miasto powiatowe w woj. nowogródzkim.
11 Woronowo — wieś w gminie Plissa, po w. Dzisna, woj. wileńskie.
12 Ejszyszki — patrz dalej przypis 26.
13 Ohew Israel (hebr.) — kochający Izrael, tytuł nadawany często męczennikom za wiarę.