strona 796 z 991

Osobypokaż wszystkie

Miejscapokaż wszystkie

Pojęciapokaż wszystkie

Przypisypokaż wszystkie

Szukaj
Słownik
Szukaj w tym dokumencie

Transkrypt, strona 796


Marzec 1942, Warszawa. Anonimowa relacja uchodźcy (syjonisty) z Warszawy, dotycząca stosunków panujących pod okupacją sowiecką w Łucku i we Lwowie oraz pierwszego okresu prześladowań ludności żydowskiej po wybuchu wojny niemiecko-rosyjskiej1


Lwów
(a. droga do Łucka)


Z Warszawy wyszedłem legalnie 7 września 1939. Do Łucka2 dotarłem 17-18 września. Problem pomocy dla uchodźców nie był wtedy jeszcze tragiczny, gdyż każdy miał w tym czasie pieniężne zabezpieczenie. Upłynęło wiele dni, zanim duża fala uchodźców wtargnęła do miasta. Gwoli prawdy trzeba zaznaczyć, że łuckie żydostwo okazało wiele zrozumienia, choć żadna pomoc nie została zorganizowana. (W Łucku spotkałem dr Kleinbauma3 pracującego w szpitalu).
Łuck był czysto syjonistycznym miastem z hebrajską szkołą i gimnazjum. Miasto opuściłem 30 września 1939. Przeprowadzono tam już wtedy rejestrację uchodźców (zarządzoną przez władze wojskowe). W Łucku widziałem uciekinierów nawet ze Lwowa (Hirszprung, radny ze Lwowa). Największa część uciekinierów z Wołynia, jak tylko uruchomiono połączenie kolejowe, pojechała do Lwowa i już w pierwszych dniach października 1939 widziano tam (tzn. we Lwowie) przywódców politycznych społeczności żydowskiej oraz po prostu bogatych Żydów i inteligencję. W ten sposób spotkali się dr Kleinbaum, Warhaftik, Białopolski, Szczupakiewicz, dr Szwarc, Romanowski, Mazur4 i inni. Przyczyna, dla której wszyscy ciągnęli do Lwowa, była taka: 1 — racje polityczne (w Galicji nikt ich nie znał),
2 — możliwości wydostania się na wolność; grupa przyjezdnych towarzyszy miała zamiar wraz z towarzyszami ze Lwowa podjąć różne akcje.
Przejecie władzy przez Sowietów:
Przybyłem do Łucka w poniedziałek 18 września 1939 o 2 po południu. O godzinie 4 po południu wkroczyła Armia Czerwona. Ulice były zatłoczone. Porządku



1 Do relacji dołączona adnotacja H. Wassera w jęz. poi.: „Przeżycia uchodźców w Łucku i Lwowie do powst[ania] getta 28 II 1942 r.”.
2 Łuck — miasto na Wołyniu zamieszkane w 1938 w 70% przez ludność żydowską (19 tys.). Bezpośrednio po wkroczeniu do miasta Niemcy zamordowali w czerwcu i lipcu 1941 ok. 5 tys. Żydów. Getto powstało w grudniu 1941, większość mieszkańców zamordowano w czasie „wielkiej akcji” 19-23 sierpnia 1942 (17 tys.), pozostałe przy życiu ok. 500 osób zgładzono pod koniec grudnia 1942.
3 Mojżesz Kleinbaum (w Izraelu: Mosze Sneh, 1909-1972) — działacz syjonistyczny, od 1935 członek prezydium CK Organizacji Syjonistycznej w Polsce. Odbył kampanię wrześniową jako kapitan lekarz, internowany przez władze sowieckie. Po ucieczce do Wilna przedostał się w 1940 do Palestyny, gdzie kolejno był dowódcą Hagany, członkiem Egzekutywy Agencji Żydowskiej, przewodniczącym Komunistycznej Partii Izraela.
4 Być może Eliahu Mazur (1889-?) — działacz społeczny i gospodarczy, w 1. 1931-1937 prezes warszawskiej gminy żydowskiej, w 1940 wyjechał do Palestyny.