powanych są w 90% Żydzi. Ta sama sytuacja panuje we wszystkich trustach i targach; jednym słowem — we wszystkich państwowych instytucjach gospodarczych Żydzi są bardzo silnie reprezentowani.
Życie kulturalne
Władza przykładała dużą wagę do powstania i rozwoju życia kulturalnego. Szerokim gestem wydawano duże sumy na rozwój szkolnictwa, zarówno w mieście jak i na wsi, organizowano i dofinansowywano wszelkie dziedziny sztuki ludowej, wędrowne trupy teatralne, zakładano bogate biblioteki. Rozumie się, że cała ta praca kulturalna była ściśle powiązana z tendencyjną polityczną robotą partyjną. Pod takim kątem układa się podręczniki, w tym duchu utrzymane są przedstawienia teatralne, w tym samym stylu są utrzymywane biblioteki — wszystko razem jest „pieśnią pochwalną” na cześć towarzysza Stalina. Co do żydowskiego życia kulturalnego, to w małych miasteczkach nie prowadzono go w ogóle. W miastach obwodowych było zwykle jedno żydowskie gimnazjum i dwie żydowskie szkoły ludowe. Gwoli prawdy trzeba dodać, że rodzice sami nie chcieli posyłać swoich dzieci do żydowskiego gimnazjum i działały one z nakazu partii.
W całej wschodniej Galicji władza zezwoliła na działanie tylko jednego teatru żydowskiego z siedzibą we Lwowie. Żydowskie teatry w miastach obwodowych, jak na przykład w Stanisławowie, zostały zmuszone do przerwania działalności, choć żydowska publiczność masowo uczęszczała na spektakle i czuło się, że jest to jedyne miejsce, w którym pulsuje kultura żydowska. Do zniszczenia trupy w Stanisławowie przyczynił się teatr ukraiński (z przyczyn nacjonalistycznych), a sfery partyjne to życzenie skrupulatnie spełniły.
Biblioteki:
Wszędzie, nawet w małych miasteczkach, było w bibliotekach sporo żydowskich książek, Szołem Alejchem w oryginale, niektóre rzeczy Pereca Markisza9 i Rawicza10, dużo przekładów. Z powodu ortografii czytelnicy prawie nie korzystali z żydowskich bibliotek.
Prasa:
Z prasy żydowskiej na terenach okupowanych można było abonować tylko „Sztema” z Kijowa, w przeciwieństwie do moskiewskiego „Emesa”, którego nie można było zaprenumerować. Rosyjski Żyd prawie nie czyta żydowskiej prasy.
Położenie Polaków
Po upadku państwa polskiego załamało się życie gospodarcze Polaków. Polityczne prześladowanie odbiło się mocno na ich poziomie życia. Tylko bardzo mały procent decydował się na szukanie pracy w instytucjach państwowych, dlatego też
9 Perec Markisz — patrz: relacja 10 (Ring I, nr 450-2), przyp. 3, s. 124.
10 Chodzi zapewne o Melecha Rawicza (właśc. Zachariasz Bergner, ur. 1893), członka warszawskiej grupy literackiej Chaliastre i jednego z redaktorów „Literarisze Bleter”. Po wojnie wydał Majn leksikon. Jidisze dichter, dercejler, dramaturgn in Pojln cwiszn di cwej grojse, wełt-milchomes (Montreal, t. 1-2, 1945-1947).