Wstęp
Spośród dwudziestu jeden prezentowanych dokumentów ośmiu nigdy wcześniej nie publikowano, z pozostałych natomiast jedynie trzy wydano wcześniej w całości. Większość tekstów powstała w latach 1941 i 1942, dwa wspominają o wydarzeniach z 1939 r., a w dwóch pojawiają się krótkie wzmianki z początku 1943 r.
Publikowane dokumenty dotyczą przede wszystkim getta warszawskiego. Autorzy relacji i dzienników wiele miejsca poświęcają kwestii strasznego głodu, będącego nieraz skutkiem nierówności społecznych. Opisują zjawisko szmuglu i powszechnego łapówkarstwa. Relacjonują przebieg selekcji w szopach i ulicznych łapanek, komentują pogłoski krążące po getcie i starają się odmalować nastroje panujące wśród Żydów. Tematem pojawiającym się w kilku kolejnych relacjach jest wielka akcja wysiedleńcza z lata 1942 r.
Piszą również o najważniejszych instytucjach warszawskiego getta: Radzie Żydowskiej, Żydowskiej Samopomocy Społecznej czy wreszcie Żydowskiej Służbie Porządkowej, do tej ostatniej odnosząc się szczególnie negatywnie. Zapewne rola, jaką żydowscy policjanci odegrali w czasie tzw. wielkiej akcji wysiedleńczej z lata 1942 r., przyczyniła się do tego w największym stopniu, choć nie bez znaczenia było też wcześniejsze, wyjątkowo gorliwe w wielu wypadkach wypełnianie przez nich powierzonych zadań.
Prawie nie pojawiają się informacje o przejawach życia kulturalnego w getcie. Z wyjątkiem zapisków Sz. Szajnkindera, który szeroko opisuje środowisko dziennikarskie, w pozostałych tekstach znajdują się jedynie drobne wzmianki o jakiejś osobie czy wydarzeniu. Mało jest również informacji o życiu religijnym.
W kilku wypadkach publikowane teksty traktują o zagładzie innych skupisk żydowskich, np. Białegostoku czy Pabianic. Wiele relacji odnosi się do obozów koncentracyjnych i ośrodków zagłady, przede wszystkim do Treblinki, ale także do Majdanka i Chełmna nad Nerem.
Autorzy publikowanych relacji i dzienników wykazywali zainteresowanie rozwojem sytuacji międzynarodowej, stąd informacje o przebiegu działań wojennych i wysiłkach państw alianckich czerpane z gazet i nasłuchu radiowego.
Część autorów jest anonimowa, ale są wśród nich również znani współpracownicy Emanuela Ringelbluma i członkowie „Oneg Szabat”, m.in. Jechiel Górny, Eliasz Gutkowski, Menachem Mendel Kohn, Mordechaj Szwarcbard i Nechemiasz Tytelman. Ich dzienniki i notatki uzupełniają pisane przez nich relacje opublikowane już we wcze-
