Część II. Dzienniki z getta warszawskiego [16] 385
Chciałbym dożyć momentu, kiedy będzie można wykopać ten wielki skarb i wykrzyczeć prawdę. Niech świat się dowie, niech się cieszą ci, którzy nie musieli przez to przechodzić. My czulibyśmy się jak weterani b[...]b z medalami na sercu. Bylibyśmy ojcami, nauczycielami, którzy b[...]b przyszłość. Bylibyśmy dziadkami, jak z Mickiewicza, którzy opowiadają dzieciom i wnukom historie zwycięstw, życia i niepowodzeń, w jakich zostałyby wzniesione wszystkie b[...]b.
My jednak raczej nie dożyjemy tego [momentu] i dlatego właśnie piszę mój testament. Niech ten skarb dostanie się w dobre ręce, niech dożyje lepszych czasów, niech zaalarmuje świat o tym, [33] co się stało w 20 wieku.
Życzeniem nas wszystkich jest, aby po opublikowaniu materiały zostały oddane do muzeum Borochowa w wolnej Palestynie. Będziemy wtedy mogli spoczywać w spokoju sumienia.
Teraz możemy spokojnie umrzeć… Wykonaliśmy naszą misję… Niech historia nam wystawi świadectwo.
Dawid Graber, lat 19
Jedna z sąsiednich ulic jest już zablokowana. Nastroje są straszne. Spodziewamy się najgorszego. Spieszymy się. Prawdopodobnie zaraz będziemy zakopywać ostatnią część. Towarzysz Lichtensztajn jest zdenerwowany, Grzywacz trochę się boi. Ja jestem obojętny. Podświadomie czuję, że wyzwolę się od wszystkich nieszczęść.
Do widzenia. Żebyśmy tylko zdążyli zakopać… Nawet w takim czasie o niczym nie zapomnieliśmy... Do ostatniej chwili jesteśmy przy pracy.
Poniedziałek, 3 sierpnia, 4 po południu
[34] [Lewa strona karty: ślady po dwóch zdjęciach] [Prawa strona: opisy zdjęć]
Górne zdjęcie: Na półkolonii naszej kuchni. Rok 1941 [r.], lato. Na podwórzu byłych koszar, [ul.] Zamenhofa 19. Grzywacz i ja podlewamy kwiaty.
[Pod zdjęciem] Grzywacz – Graber
Dolne zdjęcie: Lato 1941 [r.] – z moją znajomą na ulicy Leszno. Graber Dawid. Zośka Dorn712. Uciekinierka z Lipna.
[tłum. z j. żyd. Sara Arm]
ARG I 415 (Ring I/432)
Opis: oryg., rkps, zeszyt, atrament, j. żyd., 155×200 mm, k. 19, s. 32. Na końcu ślady po fotografiach.
Inw.: „Autor Dawid Graber”.
Druk: Selected Documents, s. 59–67 (fragment); Dzień po dniu Zagłady, s. 181–182 (fragment).
