Słownik terminów 427
świetlice dla dzieci uchodźców i przesiedleńców, „kąciki dla dzieci” przy komitetach domowych i biblioteki. Zajmowała się też organizowaniem akcji charytatywnych na rzecz dzieci.
Chaluc, chalucka, chaluce
– członkowie ruchu He-Chaluc, zob. He-Chaluc.
CISzO
(Centrale Jidysze Szul-Organizacje, żyd. Centralna Żydowska Organizacja Szkolna) – istniejąca od 1921 r. w Polsce organizacja oświatowa, propagująca nauczanie w języku żydowskim i wychowywanie w świeckiej kulturze jidysz.
Cmentarz żydowski przy ul. Okopowej
– założony w Warszawie w 1806 r. i funkcjonujący do dzisiaj. W czasie istnienia getta większość zmarłych chowano tam w zbiorowych grobach. Przez teren cmentarza organizowano też szmugiel, wykorzystując fakt, że graniczył on z cmentarzami katolickim i ewangelicko-augsburskim. Z tego powodu cmentarz żydowski wyłączono z getta przy zmianie jego granic w grudniu 1941 r.
Dulag
– z niem. Durchgangslager, obóz przejściowy.
„Erntefest”
(niem. Dożynki) – kryptonim masowej egzekucji Żydów przeprowadzonej przez Niemców w obozach w Poniatowej, Trawnikach i na Majdanku w dniach 3–4 listopada 1943 r. Zginęło ok. 42 tys. osób, w tym wielu Żydów warszawskich wywiezionych do obozów przed powstaniem w getcie i w czasie jego trwania.
Folksdojcz
zob. Volksdeutsch
Fołkiści
– potoczna nazwa działaczy Żydowskiej Partii Ludowej, stronnictwa demokratycznego dążącego do uzyskania przez Żydów autonomii narodowo-kulturalnej w Polsce.
Gestapo
(niem. Geheime Staatspolizei) – tajna policja polityczna w III Rzeszy.
Gęsiówka
– popularna nazwa centralnego aresztu dla Żydów założonego w połowie
1941 r. w getcie przy ul. Gęsiej 24. Kierowano tam głównie osoby przebywające poza gettem bez zezwolenia. Dwukrotnie – 17 listopada i 15 grudnia 1941 r. – na terenie więzienia miały miejsce egzekucje więźniów skazanych na śmierć za opuszczenie getta.
Gmina, kahał
zob. Rada Żydowska
Ha-Szomer ha-Cair
(też Haszomer Hacair, hebr. młody strażnik) – syjonistyczno-socjalistyczny żydowski ruch młodzieżowy o charakterze skautowym. W czasie okupacji członkowie Ha-Szomer ha-Cair odgrywali dużą rolę w organizowaniu oporu cywilnego i zbrojnego przeciwko Niemcom.
He-Chaluc
(też Hechaluc, hebr. pionier) –
syjonistyczny ruch młodzieżowy, od około 1916 r. aktywnie przygotowujący młodzież przez naukę i pracę na roli do emigracji do Palestyny. Odegrał bardzo ważną rolę w ruchu oporu w gettach.
He-Chaluc ha-Cair
(hebr. młody pionier) – młodzieżowa organizacja, od około 1924 r. w ramach ruchu He-Chaluc (zob. wyżej), w 1938 r. w składzie organizacji Dror (hebr. wolność).
Joint
zob. AJDC
Judenrat
zob. Rada Żydowska
Junak, junacy
– pracownicy Służby Budowlanej (Baudienst). Wykonywali prace związane z melioracją gruntów uprawnych, regulacją rzek i budową dróg. Od 1943 r. zatrudniano ich głównie w fabrykach zbrojeniowych.
Jungbor
– organizacja dziecięca w ramach socjalistyczno-syjonistycznej organizacji Jugnt (żyd. młodzież).
Komitet Domowy
– podstawowa forma samorządu w getcie warszawskim, skupiająca
