428 Słownik terminów
mieszkańców jednego budynku mieszkalnego i prowadząca w jego ramach m.in. działalność samopomocową. Komitety domowe wywodziły się z ochotniczych jednostek obrony przeciwlotniczej organizowanych w poszczególnych blokach mieszkalnych w czasie obrony Warszawy we wrześniu 1939 r. W momencie zamknięcia getta na jego terenie znalazło się
2 tys. komitetów domowych.
Kuchnie ludowe
(społeczne) – kuchnie organizowane przez żydowskie organizacje opiekuńcze, w których mieszkańcom getta wydawano darmowe lub nisko odpłatne zupy. Pierwsze kuchnie zorganizowano już w okresie oblężenia Warszawy. W kulminacyjnym momencie działania kuchni ludowych, w sierpniu 1941 r., w getcie wydawano 128 tys. zup dziennie.
Kwarantanna
– miejsca, w których czasowo izolowano więźniów getta w ramach walki z chorobami epidemicznymi. Do kwarantanny trafiali też wszyscy uchodźcy i przesiedleńcy.
Meldekarte
(niem. karta meldunkowa) – dokument wydawany przez Urząd Pracy i potwierdzający zatrudnienie, zapewniający tym samym zwolnienie od pracy przymusowej.
Meta –
tutaj: miejsce przeprowadzania szmuglu.
Mizrachi
(hebr. centrum duchowe; inne znaczenie: wschodni) – żydowska partia syjonistów religijnych, działająca jako ruch społeczny od 1902 r. Jej działacze byli zwolennikami rozbudowy autonomii narodowo-kulturalnej Żydów w Polsce.
Narodowosocjalistyczna Niemiecka Partia Robotników
(niem. Nationasozialistische Deutsche Arbeiterpartei) – partia sprawująca totalitarną władzę w Niemczech i na terenach okupowanych w latach 1933–1945 pod przywództwem kanclerza Adolfa Hitlera.
„Nowy Kurier Warszawski”
, popularnie zwany gadzinówką – niemiecki dziennik
propagandowy wydawany w czasie okupacji w języku polskim. Do sierpnia 1944 r. drukowany w Warszawie, potem w Łodzi.
NSDAP
zob. Narodowosocjalistyczna Niemiecka Partia Robotników
Obozy pracy przymusowej
– obozy tworzone na terenie GG od sierpnia 1940 r. w dystryktach lubelskim i krakowskim, a od wiosny
1941 r. również w dystrykcie warszawskim. Pracowali w nich podlegający przymusowi pracy Żydzi pomiędzy 14. a 60. rokiem życia, m.in. przy budowie dróg i umocnień, melioracjach rzek. Większość więźniów wracała do getta z obozów w bardzo ciężkim stanie fizycznym i psychicznym.
OBW
(niem. Ostdeutsche Bautischlerei Werkstätte) – szop stolarski przy ul. Gęsiej 30 oraz
75–79, poprzednio fabryka braci Aleksandra i Józefa Landauów (dlatego nazywany także szopem Landaua). Dzięki pomocy Aleksandra Landaua w czasie akcji wysiedleńczej znalazło w nim zatrudnienie wielu działaczy i intelektualistów, współpracowników „Oneg Szabat”.
OD-man
(od słowa: Ordnungsdienst, niem. służba porządkowa) – policjant żydowski.
Opaska
– biała opaska z niebieską gwiazdą Dawida, którą zgodnie z zarządzeniem generalnego gubernatora Hansa Franka od 1 grudnia 1939 r. musieli nosić na prawym ramieniu wszyscy Żydzi w Generalnym Gubernatorstwie powyżej 12. roku życia. Na obszarze włączonym do III Rzeszy i w Kraju Warty Żydzi musieli nosić naszyte na ubrania żółte gwiazdy.
Ośrodki zagłady
– były tworzone przez nazistowskie Niemcy wyłącznie w celu masowego mordowania ludzi (przede wszystkim Żydów, a także Romów). Pierwszy zaczął funkcjonować w grudniu 1941 r. w Chełmnie nad Nerem (Kulmhof), gdzie zabijano ludzi przy użyciu spalin samochodowych w ruchomych komorach gazowych. W kolejno uruchamianych ośrodkach zagłady w Bełżcu, Sobiborze, Tre
