Słownik terminów 433
choć w jej działalność, szczególnie w pierwszym okresie, zaangażowana była pewna liczba przedwojennych działaczy społecznych i osób o dużym autorytecie moralnym. Komendantem Żydowskiej Służby Porządkowej w Warszawie był Józef Szeryński.
Terminy związane z religią żydowską
Nazwy miesięcy kalendarza żydowskiego i ich polskie odpowiedniki na s. 435.
Amalekici –
według tradycji biblijnej, plemię zamieszkujące część Synaju i pustynię Negew, wrogowie Izraelitów; przenośnie: wrogowie Żydów.
Bar micwa
(hebr. syn przykazania) – uroczystość obchodzona pierwszego dnia po 13. urodzinach chłopców, w której uznaje się ich za dorosłych w sensie religijnym.
Bóle porodowe Mesjasza
– straszne wydarzenia, które według niektórych odłamów judaizmu muszą poprzedzić nadejście Mesjasza.
Chasydyzm
(hebr. chasid – pobożny) – żywy do dziś ruch religijny o podłożu mesjanistycznym, zapoczątkowany w XVIII w. na Podolu; jeden z ważniejszych nurtów judaizmu.
Chazan
– kantor w synagodze, często też prowadzący modlitwę.
Cheder
(hebr. izba) – tradycyjna szkoła religijna, do której uczęszczali chłopcy w wieku
3–13 lat, prowadzona przez mełameda (nauczyciela religii). Często mieściła się w prywatnym mieszkaniu nauczyciela.
Chewra Kadisza
(aram. święte bractwo) – organizacja charytatywna, bractwo pogrzebowe, które przeprowadzało wszystkie czynności związane z pochówkiem.
Chumasz
(hebr. pięć) – Pięcioksiąg Mojżeszowy obejmujący księgi: Rodzaju, Wyjścia,
Kapłańską, Liczb, Powtórzonego Prawa; Tora w węższym znaczeniu.
Czulent
(żyd., z starofranc. chauld = ciepły)
– potrawa mięsna z kaszą i fasolą, tradycyjnie spożywana w szabat.
Dajan
(hebr. sędzia) – znawca żydowskiego
Prawa, członek sądów rabinackich.
Erec Israel
(hebr. ziemia Izraela) – nazwa Palestyny, z którą Żydzi wiążą swą przeszłość; przedmiot tęsknot Żydów diaspory, zwłaszcza przed utworzeniem państwa Izrael.
Gabaj
(hebr. skarbnik) – administrator synagogi; w przeszłości też urzędnik gminy żydowskiej odpowiedzialny za organizowanie pomocy najbiedniejszym.
Gemara
(hebr. uzupełniać, wyjaśniać) – zbiór rabinicznych komentarzy i uzupełnień do Miszny; część Talmudu.
Goj
(hebr. naród) – osoba, która nie jest
Żydem.
Haman
– pierwszy minister króla perskiego, zmierzał do wygubienia wszystkich Żydów w państwie; przenośnie: wróg Żydów.
Jesziwa
(hebr. posiedzenie, przebywanie) –
wyższa uczelnia talmudyczna.
Jom Kipur
(hebr. dzień pojednania; zwany też Sądnym Dniem) – święto o charakterze pokutnym, obchodzone 10. dnia miesiąca tiszri (wrzesień/październik), kończące obchody związane z żydowskim Nowym Rokiem.
Kadisz
– jedna z najstarszych, najważniejszych i najczęściej odmawianych modlitw w judaizmie. Modlitwa w języku aramejskim, chwaląca Boga, Jego wielkość i świętość. Jest kilka rodzajów kadiszu, m.in. żałobny, który odmawia się w imieniu zmarłego. Odmawia go syn lub najbliższy krewny zmarłego w obecności dziesięciu mężczyzn (minjan).
