434 Słownik terminów
Kidusz ha-Szem
(hebr. uświęcenie imienia Bożego) – gotowość do przyjęcia męczeństwa i śmierci za wiarę.
Koszerność, kaszrut
(z hebr. właściwy) – zawarte w prawie żydowskim reguły dotyczące przygotowania i spożywania jedzenia. Dzielą one produkty spożywcze na dozwolone (kaszer) i zakazane (teref, trefne) i określają, skąd powinno pochodzić jedzenie, w tym zasady uboju zwierząt.
Lag ba-Omer
(hebr. trzydziesty trzeci snop)
– dzień o charakterze półświatecznym, obchodzony 18. dnia miesiąca ijar (kwiecień/maj), upamiętnia pierwsze zesłanie przez Boga manny Żydom wędrującym do Ziemi Obiecanej. Jedyny dzień podczas siedmiu tygodni smutku pomiędzy świętami Pesach i Szawout, kiedy dozwolone są rozrywki.
Litwak
– potoczne określenie Żyda pochodzącego z terenów obejmujących Litwę, północno-
-wschodnią Polskę, zachodnią Białoruś, południową Łotwę oraz północno-wschodnie Prusy.
Maca
– niezakwaszony chleb, tradycyjnie jedzony w czasie święta Pesach.
Micwa
(hebr.) – dobry uczynek; przykazanie.
Minjan
(hebr. liczba, kworum) – zgromadzenie modlitewne złożone z dziesięciu dorosłych mężczyzn (powyżej 13 roku życia), niezbędne do odprawiania publicznych modłów, np. odmówienia Kadiszu czy czytania Tory.
Miszna
(hebr. powtarzanie, badanie, też tradycja ustna) – zbiór dodatków i komentarzy do Tory pisanej, przepisów prawnych i przypowieści; podstawowa część Talmudu.
Mohel
– w judaizmie mężczyzna dokonujący rytualnego obrzezania chłopców.
Parsza
, parasza – fragment Tory przeznaczony do czytania w czasie publicznej liturgii w danym tygodniu.
Pesach
(hebr. przejście) – święto obchodzone na pamiątkę wyzwolenia Żydów z niewoli egipskiej. Rozpoczyna się wraz z zachodem słońca w wieczór 14. dnia miesiąca nisan (marzec/kwiecień) i trwa siedem dni w Izraelu, a osiem w diasporze.
Pinkas
(hebr. kronika) – księga protokołów gminy żydowskiej; przenośnie: księga pamięci.
Purim
– radosne święto obchodzone na pamiątkę opisanego w Księdze Estery ocalenia Żydów z rąk Hamana, obchodzone
14. (15. w Izraelu) dnia miesiąca adar (luty/
marzec), zwane też żydowskim karnawałem.
Rabin
– przewodnik duchowy w gminie żydowskiej, znawca prawa religijnego. W okresie międzywojennym musiał mieć oficjalny certyfikat oraz nominację państwową.
Rebe
– tytuł używany w stosunku do chasydzkich przewodników duchowych (cadyków).
Rosz ha-Szana
(hebr. początek roku) – święto żydowskiego Nowego Roku obchodzone 1. i 2. dnia miesiąca tiszri (wrzesień/październik). Przypomina o stworzeniu świata i dniu sądu ostatecznego.
Sądny Dzień
zob. Jom Kipur
Sukot
(hebr. szałasy, namioty) – Święto Kuczek, obchodzone od 15. do 22. dnia miesiąca tiszri (wrzesień/październik). Upamiętnia wyjście z Egiptu i wędrówkę przez pustynię ku Ziemi Obiecanej.
Szabat Nachamu
(hebr. Szabat Pocieszenia) –
pierwszy szabat po poście Tisza be-Aw.
Szames
(hebr. sługa, posługacz) – rodzaj woźnego w gminie żydowskiej, w synagodze; także dodatkowa świeca w lampie chanukowej, od której zapala się pozostałe świece.
Szawuot
(też Święto Tygodni, Pięćdziesiątnica) – święto nadania Tory na Synaju obcho
