XVI Wstęp
Nie wiemy, kto przekazał, bądź przekazywał na bieżąco, prasę wydawaną przez Bund grupie „Oneg Szabat”. Wśród członków stałego zespołu współpracującego z Ringelblumem poza nielicznymi wyjątkami nie było bundowców1.
Zebranie prasy bundowskiej rozproszonej po różnych archiwach i kolekcjach miało pomóc w stworzeniu kompletnego zbioru tytułów prasowych wydawanych przez tę partię. Zastosowanie wyraźnego podziału na prasę publikowaną przez Bund i Cukunft poprzez prezentację zgromadzonego materiału w dwóch oddzielnych częściach tego tomu miało na celu zarówno podkreślenie aktywności tej organizacji młodzieżowej w getcie, jak i jej znacznej samodzielności w tym okresie. Chcieliśmy w ten sposób pokazać również, że mimo tego samego programu ideologicznego i bliskiej współpracy, w getcie warszawskim te organizacje polemizowały ze sobą, a niekiedy wręcz rywalizowały. Można nawet zaryzykować stwierdzenie, że to Cukunft był organizacją wiodącą w czasie wojny, publikując pismo o charakterze teoretycznym – „Jinge Gwardie” i jego kontynuację – „Cajt-fragn”. Osobą łączącą oba te środowiska był Abrasza Blum2.
Prasa konspiracyjna była do tej pory niedoceniana jako źródło historyczne. Dopiero w ostatnich latach badacze zajmujący się tematyką żydowską zaczęli ją wykorzystywać w pracy naukowej, w tym do badania stosunków polsko-żydowskich. Mamy nadzieję, że po edycję przygotowaną w języku polskim sięgną również historycy i politolodzy zajmujący się szeroko rozumianą tematyką II wojny światowej. Należy też podkreślić, że prasa bundowska jest jednym z nielicznych zachowanych źródeł opisujących losy żydowskich socjalistów na bieżąco, podczas ich konspiracyjnej aktywności gettowej, a nie dopiero po jakimś czasie. Innym świadectwem tej działalności są rozproszone po archiwach w Polsce i poza jej granicami raporty wysyłane przez Leona Feinera3 do polskiego rządu na uchodźstwie, zawierające informacje na temat konspiracyjnej działalności Bundu oraz losu ludności żydowskiej w getcie warszawskim.
