XXII Wstęp
czasopism czy też wskazówki dotyczące dalszej działalności na prowincji. Bundowcy z Warszawy w pierwszym okresie, tj. od końca 1940 do początku 1941 r., utrzymywali kontakt z towarzyszami z getta łódzkiego36.
Działacze bundowscy wzięli udział w powstaniu w getcie warszawskim, z którego tylko nielicznym udało się ujść z życiem.
Tytuły prasowe Bundu
Głównym i pierwszym organem prasowym Bundu w getcie był „Biuletin”, wychodzący w języku żydowskim, przeważnie raz w miesiącu. Prawdopodobnie pierwszy numer, otwierający niniejszy tom, był również pierwszym numerem prasy wydanym przez Bund w getcie. Ukazał się po pogromie przeprowadzonym przez Polaków w okresie świąt wielkanocnych w marcu 1940 r.37Miał dodać odwagi i wiary w lepsze jutro mieszkańcom getta. Egzemplarze pisma do grudnia 1940 r. (nr 10) były nienumerowane. W sumie z 24 numerów w tomie opublikowano 17. Ostatni numer nosi datę 20 grudnia 1941 r.
Od stycznia 1942 r. miesięcznik zmienił nazwę na „Der Weker. Informacje Biuletin” (pol. „Pobudka. Biuletyn Informacyjny”) i miał się ukazywać jako tygodnik. Zachowano ciągłość numeracji. W porównaniu z „Biuletinem” zawierał mniejszą liczbę stron. Do 30 kwietnia 1942 r. ukazało się 13 numerów. W tomie znalazło się 12 z nich. Nie posiadamy tylko numeru 10 (34) wydanego po 15 marca, a przed 6 kwietnia. Ostatni z numerów ukazał się po krwawej nocy z 17/18 kwietnia 1942 r., podczas której z rąk niemieckiego okupanta ponieśli śmierć również kolporterzy prasy38. Wtedy ze względów bezpieczeństwa zadecydowano o zaprzestaniu wydawania „Der Weker”.
23 maja 1942 r. Bund wznowił działalność wydawniczą, publikując „Dos Fraje Wort” (pol. „Wolne Słowo”). W piśmie kontynuowano uprzednią numerację.
Na początku 1941 r. obok „Biuletinu” Bund rozpoczął wydawanie pisma w języku polskim pod tytułem „Za Naszą i Waszą Wolność”. Pierwszy numer zaginął. W sumie zachowało się siedem numerów (w tym jeden podwójny), o których wiemy, że zostały wydane. Ostatni ukazał się w maju 1942 r. Tematyką i układem artykułów tytuł był zbliżony do pisma wydawanego po żydowsku. Różnił się jedynie większą objętością numerów, sięgającą nawet kilkunastu stron.
Latem 1942 r. Bund wydał dwie jednodniówki: „Der Glok” (pol. „Dzwon”) – 29 czerwca oraz „Der Szturem” (pol. „Atak”) – 5 lipca. Oba pisma ukazały się bez numeracji, ale ze względu na szatę graficzną, układ i treść numeru możemy je uznać za kontynuację wcześniej wydawanych przez Bund tytułów w języku żydowskim.
Na ostatni dokument składają się numery pisma, które zaczęło się ukazywać prawdopodobnie podczas tzw. wielkiej akcji w getcie warszawskim – „Ojf der Wach” (pol. „Na Straży”). Pierwszy numer – specjalny, opisujący tzw. wielką akcję – nie zachował się. Posiadamy natomiast nienumerowany egzemplarz z 20 września oraz nr 2 z 4 grudnia
