„Za Naszą i Waszą Wolność”, nr 3 (12), maj 1942 [4] 475
pojedynczych żołnierzy. Zdarzały się też wypadki zorganizowanego marszu na miasteczka pod hasłem: „rizaty Żydiw i Lachiw”1316.
Akcja ta kierowana była przez specjalnie szkolonych w hitlerowskich [obozach] instruktorów ukraińskich albo bezpośrednio przez oficerów niemieckich b[…]b było b[…]b paniki i chaosu wśród ludności [8] polskiej i żydowskiej, a wojskowo miało ułatwić wkroczenie armii niemieckiej. Wszystko było przygotowane jak należy, lecz stało się inaczej. Nie zostali bowiem ukraińscy nacjonaliści poinformowani przez swych niemieckich zwierzchników o tajnym układzie, zawartym w Moskwie w przededniu wojny między Mołotowem a Ribbentropem, na mocy którego Wschodnia Małopolska wcielona została do obszarów ZSRR jako „Zapadnaja Ukraina”1317.
Gdy 17 września 1939 r. armia sowiecka wkroczyła na wschodnie tereny Polski, rozczarowanie wsi ukraińskiej, ślepo ufającej swym prowodyrom, było gorzkie. Powtórzył się tu, po raz drugi, ale na większą skalę „Katzenjammer”1318, który pozostał po hitlerowskiej sferze z „niepodległą” [za]karpacką Ukrainą. Masa chłopska została zdezorientowana, a główni podżegacze uciekli, w samą porę, na drugą stronę Sanu. Jedyne, co im pozostało, to czekanie na lepsze czasy, a na razie – organizowanie „ukraińskiej armii” pod niemiecką komendą w… Krakowie.
Władza sowiecka była o tym wszystkim dokładnie poinformowana. Lecz zamiast wyzyskać dezorientację i rozczarowanie chłopów ukraińskich, odciągnąć ich od nacjonalistycznych haseł i uwolnić spod wpływów hitlerowskiej kliki, władza sowiecka i jej egzekutywa z Kijowa czyniła wszystko, aby przelicytować ukraińskich nacjonalistów graniem na nutę wybitnie nacjonalistyczną.
Zrozumiałe, że rządowi sowieckiemu nie udało się na tym polu pobić OUN. Apetyty ukraińskich nacjonalistów nie mogły zostać zaspokojone ani nagonką na „buwszu Polszczu”1319 en bloc1320, nie uwzględniając nawet proletariatu i jego organizacji klasowych, ani niezliczonymi aresztami winnych i niewinnych, i masowymi zesłaniami na Sybir, bez przebierania, miejscowych Polaków i Żydów, uciekinierów, którzy chcieli się ratować z piekła hitlerowskiego na terytorium ZSRR, ani mechaniczną i totalną ukrainizacją całego życia społeczno-kulturalnego, ani nawet „odwróceniem się twarzą” w stronę historycznie odpowiednio upiększonej Hajdamaczyzny1321 i rozdmuchanej do rozmiarów apoteozy „bat’ki”1322 Chmielnickiego1323. Żaden z tych chwytów
