730 „Cajt-fragn”, nr 2, listopad 1941 [10]
Perspektywy konfliktu wschodniego.
Żelazna logika wydarzeń przekreśliła wszystkie dosłownie rachuby rządu sowieckiego. Okropny i kłamliwy układ (między Rosją a Niemcami) rozpadł się tak nieoczekiwanie, jak i nieoczekiwanie powstał. Z państwa sprzymierzonego Sowieci zmienili się w obiekt agresji. Podejmując obronę, bardzo twardą obronę przeciw niemieckiemu atakowi, Sowieci przeszli tym samym na front walki z faszyzmem. Wpływ tego faktu na dalszy rozwój wydarzeń jest ogromny. Aby wydobyć całą energię do walki z wrogiem rząd sowiecki musi apelować do woli obrony mas. Musi liczyć się z masami bardziej niż czyniła to dotychczas stalinowska biurokracja. Bohaterska obrona ludu rosyjskiego, na którą spoglądamy z podziwem i sympatią, daje świadectwo temu, że lud ten bije się za ideały wyrosłe jeszcze z rewolucji roku 1917, a które przez obecny reżim zepchnięte zostały w cień. Walka obronna przeciw Hitlerowi zmusza rząd sowiecki do porozumienia się z państwami, które długo już walczą z Hitlerem, przede wszystkim z demokracjami zachodnimi, oraz do odwołania się do uciemiężonych narodów. W tych warunkach rząd sowiecki musi zrezygnować ze swej dotychczasowej postawy względem ich niepodległości. Znalazło to wyraz w układzie zawartym z Polską i Czechosłowacją oraz w zmianie retoryki sowieckiej propagandy na wolność i demokrację. Mamy nadzieję, że pod wpływem konieczności wojennych i rezultatów wojny Rosja wejdzie na drogę demokracji, a demokratyczna kontrola ulepszy w przyszłości sfery nieodpowiedzialnej biurokracji i w ten sposób zbliży Sowiety do socjalizmu. Obserwujemy bacznie przebieg tej gigantycznej obrony narodów sowieckich i szukamy [6] oznak wewnętrznych przemian. Nasz stosunek do Sowietów będzie w przyszłości zależny w rzeczywistości od tychże zmian, które, jak wierzymy, nastąpią w ZSRS w rezultacie tej wojny. Jesteśmy jednak politykami i realistami, przeto winniśmy przewidywać wszelkie ewentualności. Jeśli demokratyzacja Związku Sowieckiego nie zajdzie tak daleko, jakbyśmy sobie tego życzyli, to i tak powstanie sytuacja lepsza niż przed 22 czerwca275. Możliwość wmieszania się Stalina do Europy, nawet jeśli jego władza w Sowietach nie zostanie okrojona, zmniejsza się z dnia na dzień. Naszym końcowym celem jest wolna Europa wolnych narodów – urządzona pod względem społecznym socjalistycznie, a pod względem politycznym rządzona demokratycznie. Chcemy ją budować wspólnie ze wszystkimi narodami Europy i, rzecz jasna, narodem rosyjskim. W naszej koncepcji nie ma jednak miejsca na umniejszanie jakiegokolwiek bądź narodu (np. z powodu niewielkiej jego liczebności). Dlatego podkreślamy, że gdyby Rosja, drogą wewnętrznych przemian, przekształciła się w państwo demokratyczne i socjalistyczne, od którego nic już by nas nie dzieliło, to chcielibyśmy widzieć wówczas Rosję jako pełnowartościowego członka nowej Europy, a nie jako wyższy czynnik względem innych, nawet małych narodów.
(„cZagadnieniec” – wrzesień)
Międzynarodowe Zjednoczenie Socjalistyczne
W historii nowoczesnych, rewolucyjnych ruchów społecznych wróg zmian społecznych nigdy nie był tak potężny jak w okresie obecnym i nigdy konieczność historyczna nie stawiała przed organizacjami robotniczymi wszystkich krajów tak ultymatywnie postulatu jedności.
