748 „Cajt-fragn”, nr 3, grudzień 1941 [10]
W takich warunkach wszystkiego będzie brakować. Czy można wyobrazić sobie, że życie gospodarcze uzdrowione zostanie za pomocą dobrze znanych metod kapitalistycznych, wolnej konkurencji, wzajemnej gry podaży [i popytu], i jeszcze kwestia, jak? Jeśli handel nie zostanie uregulowany przez rząd, łatwo się zdegeneruje w przestępczej spekulacji, ceny będą skakać, a my ponownie mieć będziemy sytuację kryzysową, niszczące kredyty, zamknięte fabryki, inflację i bezrobocie. Trzeba pamiętać, że państwa będą musiały zatroszczyć się o miliony inwalidów, sierot i wdów. Społeczeństwo więc pracować będzie musiało [nie tylko] na odbudowę zniszczeń [oraz] by pokryć bieżące zapotrzebowania, lecz także, aby utrzymać wielki ciężar pomocy socjalnej. Będzie musiał być podwyższony poziom życia wygłodzonych miast i wsi.
Kolosalne zadania czekają na załatwienie. Europa po wojnie będzie jarmarkiem. Dobytek spalony, zapasy spustoszone. Nie będzie czego sprowadzać z daleka i nie będzie czym zapłacić. Aby odbudować Europę, będzie musiała pojawić się Ameryka z kredytami, surowcami i żywnością. W południowej Ameryce, Australii, Nowej Zelandii i w południowej Afryce są teraz zmagazynowane kolosalne ilości pszenicy, wełny itd. Wszystkie te kraje nie dadzą jednak [nic] za darmo. Wyjściem byłoby: europejskie produkty za surowce i żywność. To nie jest jednak takie proste. Wszystkie południowoamerykańskie państwa rozbudowują własny przemysł. Przemysł Ameryki Północnej także dąży do opanowania rynku południowoamerykańskiego. Pierwszym rozwiązaniem będzie więc zapewne: kredyty Ameryki Północnej dla krajów europejskich. Kredyty trzeba jednak spłacić, i to z procentem.
[3] Ogólne wytyczne pokazują nam, jakie trudności będą stały przed nami po wojnie. Jest jednak jasne, że metodami kapitalistycznymi zupełnie nie będzie można ruszyć z miejsca. Chaos stałby się tylko głębszy, kryzys cięższy, niedostatek większy, a na horyzoncie ponownie pojawiłby się krwawy cień wojny.
Zorganizowana planowa gospodarka w kraju, współpraca pomiędzy państwami w wymiarze europejskim staną się koniecznością, da to bowiem jedyną możliwość rozwiązania problemu. Masy europejskie muszą urzeczywistnić socjalizm i Stany Zjednoczone Europy.
Wielką rolę w przyszłej Europie odgrywać będzie Rosja. Musi ona [zatem] zostać wprzęgnięta w europejski system gospodarczy. Otworzy to wielkie perspektywy dla gospodarczego rozkwitu Europy i Rosji. Wówczas także Polska mieć będzie znaczące możliwości rozwoju przemysłu i handlu.
Tylko solidarna współpraca między narodami stworzyć może pracę dla mas Europy, odsuwając nędzę i wojny, zabezpieczając drogę do socjalistycznej przyszłości.
Sytuacja mas robotniczych w Japonii
W krótkim czasie – około 80 lat – Japonia wyrosła z biednego, odciętego od świata, feudalnego państwa, na wielkie i potężne imperium. Jednak okropne warunki życiowe jej najszerszych mas ludowych nie znajdują porównania w żadnym innym państwie kapitalistycznym.
Japonia jest krajem wyspiarskim, obejmującym cztery większe wyspy i cztery tysiące mniejszych. Zajmuje obszar trzech tysięcy kilometrów długości, od Kamczatki do Formozy. Panuje tam zarówno mroźny, północny klimat, jak też tropikalny, południowy wiatr. Z powodu wulkanicznego pochodzenia wysp tylko 1/5 obszaru zdatna jest do obróbki rolnej. Głównym produktem rolniczym jest ryż.
