do robót. W Łodzi powstanie drugie biuro, które przydzieli do wszystkich urzędów tyle ludzi, ile będzie trzeba268.
W Warszawie na Miodowej łobuzeria znalazła sobie nowy sposób zarobkowania.
Jeden zrywa przechodzącemu Żydowi kapelusz, drugi szybko go łapie, a trzeci gotów go kupić za 40 (dysków [?], tj. dziesiątek) groszy.
Piaskarzom nad Wisłą świetnie się powodzi. Sprzedają ryż i mąkę, które poprzednio zagrabili. Są elegancko ubrani w futra z najlepszych sklepów.
Na Rybakach269 chrześcijańscy sąsiedzi zajęli wolne mieszkania Żydów wraz z ich meblami. Obecnie, kiedy niektórzy [Żydzi] wracają, nic już nie zastają.
W Limanowej franciszkanie bardzo dobrze odnieśli się do tysiąca trzystu uchodźców żydowskich (pięciuset z Kalisza i pięciuset z Lublina, około trzystu z Poznania). Dali im mieszkania w swoich budynkach, udzielili pomocy. [Dali im] cielę do zarżnięcia i w ogóle traktowali nich bardzo dobrze. (Spotkało nas wspólne nieszczęście, jesteśmy sobie równi). Obecnie punkt ten zlikwidowano, Żydów przeniesiono do Wiskitek270, Błonia i Grodziska271.
W Łowiczu nowi [uchodźcy żydowscy]. W ostatnich dniach (przed pierwszym
stycznia) Żydzi wygnani z Łódzkiego. Są też wiadomości o usuwaniu Żydów z Konstantynowa272.
Jest informacja, że Żydów poznańskich znów wygnano, tym razem z Ostrowa
[Lubelskiego], i pognano 30 km dalej. Konwojenci tego transportu do Ostrowa powiedzieli: „hTo wielka hańba dla naszego krajuh”. Wiadomości o usuwaniu Żydów również z Krasnegostawu.
Zmieniają nazwy miast: Płock – Pfloch, Wyszogród – Hochburg, Ciechanów –
Zichenau itd.
Żydzi z Sierpca podczas wysiedlania zabrali ze sobą najgorsze rzeczy, a to z uwagi na doświadczenie Żydów z Raciąża273. Tam [bowiem] zdarzyło się, że Żydów pognano za miasto i zabrano im wszystko, tzn. najlepsze rzeczy. Żydzi sierpeccy sądzili więc, że spotka ich to samo. Stało się jednak inaczej. Było to rzeczywiście wysiedlenie.
W obozie – kiedy byli tam Żydzi z Poznania – Żydzi niemieccy ze strachu wyrzucali
pieniądze, brylanty itp. Niektórzy polscy Żydzi nie bali się i zbierali to.
W Warszawie, w ciągu ostatnich dwóch dni, bito Żydów za nienoszenie opasek.
W ogólew ostatnich dwóch dniach było nieco gorzej.
W Piotrkowie [nagrobki] ze starego, historycznego cmentarza żydowskiego zużyto
na chodnik274. Dowiedziałem się o strasznych zniszczeniach. Spalona została słynna synagoga w Pińczowie275.
268 7 października 1939 r. w Łodzi utworzono tzw. Arbeiteinsatz I (Biuro Zaciągu Pracy), dostarczające siłę roboczą na żądanie władz okupacyjnych.
269 Rybaki – ulica na warszawskim Nowym Mieście, bezpośrednio nad Wisłą, po wojnie przekształcona w trakt spacerowy.
270 Wiskitki (pow. Błonie).
271 Grodzisk Mazowiecki (pow. Błonie).
272 Konstantynów Łódzki (pow. Łódź); por. Landau 1, s. 155 (zapis z 25 grudnia 1939 r.).
273 Raciąż (pow. Sierpc).
274 Informacje o początku okupacji w Piotrkowie Ringelblum miał zapewne od pochodzącego stamtąd rabina Szymona Huberbanda; zob. Pisma Huberbanda, dok. 1.
