Opis: odpis, rkps (MS*), ołówek, j. żyd., 149x208 mm, drobne uszkodzenia i ubytki tekstu, k. 1, s. 2. Na s. 1 z lewej strony znak (atrament): „” i inf. Hersza Wassera w j. żyd. (czerwony ołówek): „Kwiatek”.
Dok. był przechowywany w segregatorze.
Druk: Kronika getta, s. 210–213; Ksowim 1, s. 192–195; Joman 1, s. 201–204.
[12–14 grudnia 1940]
[1]
Moi Kochani!
Słyszałem, że w ubiegłym tygodniu w kościele na Grzybowie ksiądz wygłosił kazanie do chrzczonych Żydów w opaskach. Powiedział, że bierze ich pod swoją ochronę, zorganizuje dla nich kuchnię, postara się ich przenieść na tamtą stronę1025. Na Siennej umarł chrzczony Żyd, wywieziono go na cmentarz na Powązkach.
Na Grzybowskiej 48 była chrześcijańska instytucja dobroczynna. Przed wyprowadzeniem się zabrano wszystko, co przedstawiało jakąś wartość, wyrwano futryny z okien, wybito wszystkie szyby, rozebrano piece itp. Teraz jest tam wielki remont.
Wśród Polaków krążą pogłoski, że 15 grud[nia] zwolni się jeńców wojennych i jednocześnie [zacznie się] werbunek do polskiego legionu przeciw Rosji. Mówią, że na czele rządu stanie w charakterze regenta książę Pless1026, poza tym Ronikier i Bisping1027.
Opowiadano mi, że w endeckiej gazetce [podziemnej] był artykuł przeciwko gettu.
Na Leszno 13 pracuje bardzo dużo łodzian. Przy werbowaniu ludzi wygadywano
tam na Gminę Żydowską. Pokazano mi spis adwokatów i lekarzy zatrudnionych w tej instytucji1028.
Wczoraj byłem w teatrze żydowskim1029. Poziom przeciętny. Dobre numery Fajwiszysa1030, Glatsztajna1031. Wykonano jakieś rosyjskie skecze. Pragnie się uciec od rzeczy-
1025 Por. dok. 75.
1026 Być może Jan Henryk XVII von Hochberg, IV książę von Pless (1900–1984), prawnik, posiadacz majątków na Śląsku, w czasie okupacji internowany w Wielkiej Brytanii, potem ochotnik w armii brytyjskiej.
1027 Być może Jan Bisping von Gallen (1880–1939?), IV ordynat na Massalanach (obecnie Białoruś), szambelan papieski Piusa X i Leona XIII. Aresztowany przez NKWD, zaginął bez wieści.
1028 Znane są nazwiska 298 osób zatrudnionych w „Trzynastce”, wśród nich najwięcej było urzędników, kupców i rozmaitych pracowników branży włókienniczej. Przynajmniej siedmiu (prawdopodobnie jednak więcej) pracowników „Trzynastki” pochodziło z Łodzi, jej komendantem był także łodzianin, Dawid Szternfeld; zob. Getto warszawskie. Przewodnik, s. 233–236.
1029 Ringelblum był na komedii In rejdł (W kółeczku), wystawionej w teatrze „Eldorado”, pierwszym teatrze otwartym w getcie, przy ul. Dzielnej 1. W ARG zachowało się zaproszenie imienne dla niego na to przedstawienie; zob. ARG II 522c (Ring.II/388); zob. też Getto warszawskie. Przewodnik, s. 587–588.
1030 Izrael Fajwiszys (1887–1943), dyrygent, kierował m.in. chórem krakowskiej synagogi postępowej, w latach 1922–1932 pracował z chórami Żydowskiego Towarzystwa Muzycznego i Literackiego „Hazomir” w Łodzi. W getcie warszawskim prowadził chór dziecięcy przy szkole Tarbutu i chór dla dorosłych „Szir”. Zginął w obozie w Poniatowej.
1031 Izrael Glatsztajn (1894–1942), dyrygent i kompozytor, współpracownik teatru „Eldorado”.
