szmat porobili wielkie fortuny. Jeden przyjeżdża do żony w Warszawie własnym autem. Pozostawia w Gminie większe sumy.
Zbieracze złomu zarabiają w ten sposób, że wybierają stare maszyny, śruby itp.,
sprzedając je nie na wagę, lecz na sztuki.
Dziś, 26 gru[dnia], między [godz.] 2–3 znów bito.
W kościele na Lesznie księdzem jest neofita, Puder, znany z tego, że przed wojną
pobito go (ONR)1078. Obserwatorzy opowiadają, że do kościoła przychodzi prosty tłum, tragarze itp. Cały szereg policjantów żyd[owskich] pilnuje, żeby ich nikt nie ruszał.
W Grójcu Żydzi mają trzy rodzaje blaszek, które określają ich stosunek do obowiązku pracy.
17-ego odbyła się akademia ku czci Borochowa. Odczytano „Szwue”1079, ale nie
odśpiewano jej, żeby nie usłyszano na ulicy1080.
Gancwajch fobiecujef utworzyć komisję lekarsko-higieniczną. Chce zrobić konkurencję Gminie. Jest popierany przez Galeje.
Pewien [Niemiec] widział przejeżdżając przez Grochów Żydów pracujących na
Grochowie [i] przyszedł do Gminy z pretensją: „A to co znowu, [Żydzi] ważą się coś
posiadać?”.
eMówią, [że] ostatnio były demonstracje przeciwko Żydom w Warszawie.e
Dyskusje o różnicy między stosunkiem Żydów do okupacji w 1916 a obecnie1081.
fWtedy cif, którzy byli z nimi, reprezentowali jakiś kierunek [polityczny], edzisiejsi zwolennicy zapominają o swoim a[...]a (i in.).e
Umarł działacz kupiecki Graff 1082. Pan Majer [Bałaban] wygłosił śmiałe przemówienie. Chrz[eścijanie] a[...]a przeszmuglowali się na pogrzeb, nieśli trumnę. Powiedziano im: „Wracajcie a[...]a i opowiedzcie tam o cierpieniach, które musimy wytrzymywać”.
ePrzyszła do kogoś kartka z zagranicy, że jego córka urodziła dziecko. Nie wiedział, co to ma znaczyć, [pytał] w całej Warszawie, aż przyszła druga kartka, że córka [wyszła za mąż] i urodziła dziecko.e
Bijatyki około 2 to sprawka Schultza1083.
Zarządzenia są wydawane ostatnio w języku żydowskim i niemieckim. Dla asymilatorów to ciężka sprawa, zwłaszcza jeżeli nie znają ani żydowskiego, ani niemieckiego.
„Izkor” – nowy poemat [jak] „Miasto rzezi”1084.
1078 Informacja błędna. Ks. Tadeusz Puder (1908–1945), rektor kościoła św. Jacka, był od listopada 1939 r. kapelanem w Białołęce (dziś dzielnica Warszawy). Aresztowany na skutek donosu w 1941 r., przebywał w szpitalu św. Zofii, skąd uciekł w 1942 r. i ukrywał się po aryjskiej stronie. Zginął tuż po wyzwoleniu Warszawy; szerzej zob. Getto warszawskie. Przewodnik, s. 674–675.
1079 Di Szwue (żyd. Przysięga), hymn Bundu, napisany przez Sz. An-skiego w 1902 r.
1080 Hersz Wasser datuje tę akademię na 21 grudnia 1940 r.; por. Kolekcja Hersza Wassera, dok. 1, s. 14 (zapis z 21 grudnia 1940 r.).
1081 O położeniu Żydów pod okupacją niemiecką w czasie I wojny światowej zob. K. Zieliński, Stosunki polsko-żydowskie na ziemiach Królestwa Polskiego w czasie pierwszej wojny światowej, Lublin 2005.
1082 Salomon Graff (1868–1940), właściciel składu żelaza na ul. Grzybowskiej 10.
1083 Chodzi zapewne o osławionego Schultza z Dynasów; por. dok. 56.
1084 Miasto rzezi (hebr. Be-ir ha-harega), poemat Chaima Nachmana Bialika napisany pod wrażeniem pogromu w Kiszyniowie (1903).
