strona 27 z 656

Osobypokaż wszystkie

Miejscapokaż wszystkie

Pojęciapokaż wszystkie

Przypisypokaż wszystkie

Szukaj
Słownik
Szukaj w tym dokumencie

Transkrypt, strona 27


„Oneg Szabat” były prywatne zapiski Ringelbluma, sporządzane często na gorąco i dla pamięci, z myślą o jakimś ich opracowaniu w przyszłości. Z czasem projekt rozrósł się i w przededniu wielkiej akcji deportacyjnej latem 1942 r. część materiałów ARG ostatecznie zewidencjonowano i przygotowano do ukrycia56.
Ponieważ pracownicy instytucji samopomocy na początku wielkiej akcji nie podlegali deportacji, członkowie „Oneg Szabat” zdążyli zatroszczyć się o losy Archiwum, którego pierwsza część została ukryta na początku sierpnia 1942 r.57; zadecydowano też, że w wypadku śmierci wszystkich współpracowników Archiwum powinno trafić do JIWO w Nowym Jorku58. Później Ringelblumowi udało się dostać do szopu stolarskiego Hallmanna – być może chodziło tu nie tyle o jego własne bezpieczeństwo (wydaje się, że jako działacz ŻSS był dość dobrze chroniony59), ile o bezpieczeństwo jego żony Judyty oraz syna Uriego (ur. 1930)60. Według zachowanych relacji Ringelblum starał się ratować współpracowników – nauczycielka Genia Silkes61 została przez niego wyprowadzona z tzw. kotła na ul. Niskiej 6 września 1942 r.62 W szopie Hallmanna założył (razem z innym członkiem „Oneg Szabat”, Eliezerem Lipą Blochem63) wewnętrzny



„Oneg Szabat”, prowadził prace ewidencyjne w ARG, zajmował się opracowywaniem biuletynów, przygotowywaniem konspektów prac dokumentacyjnych, spisywaniem relacji, kopiowaniem dokumentów; zob. dok. 196e; Ludzie i prace „Oneg Szabat”, passim; ARG. Getto warszawskie I, dok. 100, 102; ARG. Getto warszawskie II, dok. 74 i in.
56 Prace związane z ewidencją kolekcji trwały przynajmniej od jesieni 1941 r., wydaje się również, że w założeniu Archiwum miało być podzielone i ukryte w kilku miejscach; zob. Ludzie i prace „Oneg Szabat”, s. XXXIV–XXXIX.
57 O okolicznościach ukrycia, a następnie odnalezienia Archiwum zob. A. Bańkowska, A. Haska, …w podziemiach wymienionych domów zakopane są… Poszukiwania Archiwum Ringelbluma, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 12, 2016, s. 317–333.
58 Lewin, zapis z 29 lipca 1942 r., s. 177.
59 Jako pracownik ŻSS Ringelblum miał prawo do swobodnego poruszania się po Umschlagplatzu, był też jednym z tych, którzy rozdawali deportowanym chleb i marmoladę; Żydowska Samopomoc Społeczna, s. LIX.
60 S.D. Kassow, op. cit., s. 505.
61 Genia Silkes (Sylkes) (1913 lub 1914–1984), absolwentka Uniwersytetu Stefana Batorego i Żydowskiego Seminarium Nauczycielskiego w Wilnie (studiowała tam razem z siostrą Ringelbluma, Gizą), do wybuchu wojny pracowała w szkołach CISZO w Warszawie. W getcie pracowała w CENTOS, w kuchni ludowej przy Nowolipkach 35 oraz w Szkole im. B. Borochowa przy Nowolipkach
68. Po ucieczce z pociągu jadącego do Treblinki ukrywała się w Warszawie po aryjskiej stronie dzięki papierom wyrobionym przez Basię Temkin-Bermanową. W latach 1945–1949 pracowała w różnych agendach CKŻP, m.in. w CŻKH, dla której zbierała relacje ocalonych dzieci; współautorka Instrukcji dla badania przeżyć dzieci żydowskich w okresie okupacji niemieckiej (Łódź 1945). W latach 1949–1958 pracowała jako nauczycielka we Francji, później w Nowym
Jorku dla JIWO; szerzej zob. J. Schüller, Genia Silkes – The Work of a Pedagogue at the Central Committee of Polish Jews and the Jewish Historical Institute in Post-War Poland, KHŻ, 2012, nr 2, s. 381–390.
62 G. Silkes, Dwa spotkania z Emanuelem Ringelblumem, tłum. z jid. M. Siek, KHŻ, 2015, nr 4, s. 676–677. Na temat interwencji Ringelbluma na Umschlagplatzu zob. też dok. 193c.
63 Lipe Lejzer (Eliezer) Bloch (1888–1944), działacz syjonistyczny, dyrektor Keren Kajemet Le-Israel (Żydowskiego Funduszu Narodowego), współpracownik Tarbutu, w „Oneg Szabat” miał